Yunanlı esirler Turgutlu’da - Sayı:57

 

“Kasaba” (Anılar, Fotoğraflar, Belgeler) - Ali Şentürk Yunanlı esirler Turgutlu’da - Sayı:57          YUNAN harp esirleri, Yunanistan ve Türkiye arasında imzalanan esirlerin karşılıklı olarak serbest bırakılmasına ilişkin anlaşmanın imzalanmasına kadar Türkiye’de tutulurlar. Bu esirler, 16 Aralık 1922 tarihinde İzmir’de oluşturulan bir komutanlık nezdinde tutulup geçen süre içinde oluşturulan Üsera Taburları’nda barındırılırlar. Üsera taburlarının kurulmasında ana amaç, düşmanın tahrip ettiği yerlerde kışa kadar meskenler inşa ettirmek ve esir mübadelesine kadar da bunlardan azami ve seri şekilde fayda sağlamaktır. Millî Mücadele boyunca Türkler tarafından esir alınan Yunan harp esirlerinin sayısı çok kesin bir rakam olmamakla beraber, 3’ü general, 381’i subay, 14.385’i asker ve 10.527’si sivil olmak üzere toplam 25.299’dur.1         Bu esirler ihtiyaca göre değişik il ve ilçelere dağıtılırlar. Bu taburlardan bir kısmı da Yunan ordusu ve Rumların kaçarken tahrip ettikleri, yakıp-yıktıkları yerlerin onarımı için Turgutlu’da koşullandırılırlar. Burada barındırılan esirlerden halk da geniş ölçüde faydalanır. Çeşitli işlerde çalıştırılmak üzere halka verilen esirlerin iaşe ve iskânı kendilerini götürenler tarafından karşılanır. Üsera taburları yapılan işleri günlük olarak raporlar halinde üst makamlara muntazaman bildirmişlerdir. 3          Örneğin, 7 Ekim 1922 tarihli raporda Kasaba’da tutulan esirlerin şehrin muhtelif yerlerini tamir ettiği, temizlediği, cami ve mekteplerde çalıştırıldığı 635’nin ise Turgutlu halkı tarafından iaşe edildiği yazılıdır. Bölgelere gönderilen taburların her birine bir numara verildiği görülür. Örneğin; Bayındırlık Bakanlığına bağlı yol inşaat taburlarından 1 numara Manisa’ya, 2 numara Turgutlu’ya, 3 numara Alaşehir’e, 5 numara Torbalı’ya verilir.2           Çeşitli sebepler nedeniyle esir tabur mevcutlarının sık sık değiştiği görülür. 1-15 Şubat 1923 tarihinde garnizonlardaki asker ve sivil esir mevcutları şöyle gösterilmiştir: Afyon'da 1116, Eskişehir’de 567, Uşak'ta 2403, Nazilli'de 766, İzmir'de 2784, Turgutlu'da 1343. Kasaba’da bulunan bu mevcudun 1’i Asteğmen, 1.226’sı asker, 51’i sivil Yunanlı, 65’i yerli Rum’dur.2 Kasaba’nın onarımında çalışan Yunan esirlerinden birisi Andre Comateros’tur. Andre Comateros, tam altmış yıl sonra esir olarak çalıştığı Turgutlu’ya gelir. Anılarını tazeler. Onun anılarından Kasaba ile ilgili bölümü şöyledir:         “Ödemiş tarafındaydık. Savaşın bitmesiyle beraber bizim birlik İzmir’e doğru çekilmeğe başladı. Gemilere binip gidecektik. Bir Türk birliği bizi tutsak etti. Biz 60–70 kişi kadardık. Bizi alıp Manisa’ya doğru yola çıkardılar. Tek derdimiz susuzluktu. Susuzluktan dudaklarımız kuruyordu. Avuçlarımıza işeyip kuruyan dudaklarımıza sürüyorduk. Bir süre sonra birliğimiz Gavurköy’e gönderildi. Burada birliğimizin tek sorunu bitti. (...)         Bir defasında erzak tedariki için bir arkadaşımla beraber yan köye gittik. Köyde muhtarın evine misafir olduk. Sabah kalktığımızda, bizimkiler "silah çıkarın" diye köylülerden birisini falakaya yatırmışlardı. Savaş döneminde ne yazık ki böyle şeyler de oluyordu... Ali Şentürk Cep: 0537 714 25 35 (Devam edecek)