Türk Ordusu Turgutlu’da - Sayı:52

 

“Kasaba” (Anılar, Fotoğraflar, Belgeler) - Ali ŞENTÜRK Türk Ordusu Turgutlu’da - Sayı:52         7 Eylül günü, 1’inci Kolordu Kumandanı İzzettin Paşa, bir atlı takip müfrezesini Ahmetli yönüne sevk eder. Atlı takip Müfrezesi öğleye yakın saatlerde Ahmetli’ye girer. Ahmetli yanmaktadır. Kaçan yerli Rumlar ve Yunan askerleri burasını ateşe vermişlerdir. Burada da her türlü mezalim yapılmıştır. Kaçan Rumlar ve Yunan askerleri, Türk evlerine dalıp, kapı ve pencereleri kırarak yükte hafif, değerde kıymetli ne varsa almışlar, sokakta, evde kimi buldularsa kurşunlamışlardır. Ahmetli-Turgutlu yolu ise terk edilmiş araçlarla doludur. Yolda bırakılmış eşyalar, toplar, tüfekler öbek öbek ortalarda yığılıdır.1       Yunan askerleri, Türk Ordusu’nu arkadan bekler. Ne var ki, kilometrelerce uzunluktaki bu ordu bir anda allak-bullak olur. Çil yavrusu gibi dağılır. Konvoyu allak-pullak eden beş-on zeybektir. Bu zeybekler Boz Dağ’dan Turgutlu yoluna inen Poslu Mestan Efe ve kızanlarıdır. Bunlar konvoyun tam orta yerine hücum etmişlerdir. Onların, martinlerinin sesleri top gürültüsüne andırır. Ortalık toz-dumandır. Yunan kuvvetleri, bunların öncü birlikler olduğunu, ana kuvvetin arkadan geldiğini zannederler. Bu kargaşa içinde zeybekler, kaçan konvoyun bir başından girip öbür başından çıkarlar. Yunanlılarla kıyasıya mücadele eden, Boz Dağlı efeler, başlarında Poslu Mestan Efe, yuvalandıkları yerlerden inip, Ahmetli’den Turgutlu’ya çekilmeye çalışan düşmana saldırmışlardır.1        Hücum ani ve sert olmuştur. Koca bir tabur adeta imha edilmiştir. Mestan Efe bununla da yetinmemiş, Turgutlu’ya uzanan demir yolunu tahrip etmiştir. Demir yolunu kesmiş, gelen katardaki askerleri esir almıştır. Beşinci Süvari Kolordusu’nun öncüleri Ahmetli’ye gelince, esir alınan askerleri bekler bulurlar. Esir alınan askerler Salihli’ye Başkumandanlık Karargâhı’na gönderilirler. Efelerin bu saldırısı üzerine yürüyüş birden hızlanır. Turgutlu’ya vaktinden, önce Yunan kuvvetlerinin ulaşması bu nedenden olsa gerek.  5’nci Kolordu Karargâhından, Batı Cephesi Komutanlığı ile 1’nci Ordu Komutanlığı’na gönderilen raporda, zeybeklerin saldırısı anlatılır. Bu raporda; “7 Eylül’de Boz Dağdan inen zeybekler, Ahmetli’den Turgutlu’ya çekilen Yunanlılara ateş baskınları yapmış, düşmana fazla kayıplar verdirmiştir” denilecektir.2    Halide Edip Adıvar, İstiklal savaşı Hatıraları’nda Kasaba’ya girişini şöyle aktarır: “Bu yol boyunca yalnız çeşmelerin başında duruyor, su içiyor fakat atlardan inmiyorduk. Şimdi Kasaba’dayız. Yunanlılar, Türk’ü Anadolu’dan çıkarmak için gereken insan unsurunu ne kadar yerinde seçmişlerdi. Burada ki Rumlar bütün mesuliyeti Lloyd George’a yüklüyorlardı. Bu yangın harabesindeki kadınlar, Hıristiyan yerlilerin ellerini kaldırarak onların Lloyd George’a küfürler atiklerini anlatıyorlardı. Onlarda “Kako Hronis Nahis Georgis” diye bağırıyorlardı.3 Ayni gün, ardı arkası kesilmeyen, boğuk bir uğultu içinde yayalar, atlılar, cephaneler, levazım kervanları, ağırlık katarları ile beraber Türk Ordusu Turgutlu’ya girer. Ancak, Kasaba’nın evleri barkları, camileri, dükkânları, bağları, bahçeleri, bir uçtan bir uca düşman eli ile birer birer kül edilmiştir.  8 Eylül 1922 Cuma.         Horozların öttüğü saatlerde, 5’inci Süvari Kolordusu’na bağlı tümenlerin konaklama yerlerini ulvi bir hava kaplar. Kasaba’da salalar verilmektedir. 10’uncu Süvari Alayı Kemalpaşa istikametine, 1 Süvari Tümen’i Manisa yönüne, 2’nci Süvari Tümeni Manisa dağlarına doğru giderler.4 Turgutlu yolu terk edilmiş araç ve gereçlerle doludur. Sağa sola bırakılmış top ve tüfekler ayrı bir görünüm arz etmektedir. Ele geçirilen esirlerin verdikleri bilgiler bundan sonraki gelişmelerin tamamen lehimize olduğunu gösterir.     Ali Şentürk Cep: 0537 714 25 35 (Devam edecek)