Turgutlu’da ayanlar, voyvodalar ve halk-1

YEŞİLİ, kavunu, karpuzu, üzümü ve atlarıyla ünlü Kasaba halkı, geçmişte zaman zaman çekirge sürülerinin, bulaşıcı hastalıkların ve yokluğun pençesinde kavrulur.
Turgutlu halkı keyfini kaçıran çekirge sürüleri felaketinin ilkini 1556 yılında yaşar. Manisa ve Turgutlu’da Nisan 1556 yılında yaşanan bu felakette çekirgeler zaman zaman gökyüzünü ve yeri tamamıyla kaplar. Ağaçların meyvelerini ve mahsulâtı tamamen yer, halkı perişan hale sokar.
Çekirgelerin meydana getirdiği şiddetli kıtlık sebebi ile buğdayın kilesi yüz akçeye, Manisa’da ise yüz elli akçeye çıkar. Gelecek yıl daha fazla ölçüde çekirge olmasından korkulur. Sığırcık suyu çekirgeleri telef eder söylentisi üzerine bölgeye yayılan bu çekirgelerden kurtulmak için padişah emri ile İsfahan’a sığırcık suyu getirmesi için Hayreddin ve Mehmet isimli iki kişi gönderilir. Getirilen bu su on dört kadılığa dağıtılır.1

Bu yüzyıl içinde doğal felaketler kadar Turgutlu halkını zor durumda bırakan haksız yere toplanan vergiler olur. Kasaba halkı her dönem vergi tahsildarları daha doğrusu tahrir eminleri ve mültezimlerin haksız vergi talepleri ile karşı karşıya gelmiştir. Bunların ilki 1500’lü yılların son çeyreğinde yaşanır. 1572 tarihinde Turgutlu ahalisi ile tahrir eminleri karşı karşıya gelirler. Buna sebep, evlerin kenarında bulunan ve kesik olarak tabir edilen küçük toprak parçalarından (Turgutlu’da ki “ala” ve “mahsule mütehammil” kesükler için) vergi alınmak istenmesidir. Tahrir eminleri, yazım sırasında evlerin kenarında bulunan küçük toprak parçalarına göz dikip, kesik tabir edilen bu yerlerin, bol ve çeşitli ürün yetiştirilmesine elverişli, verimli topraklar olduğunu ileri sürüp bu yerlerden yeni vergiler almak isterler. Bu istenen yeni vergiye karşılık Kasaba halkı, “bu topraklar için “Harac-ı kesük” adıyla bir vergi ödediklerini, yeni bir vergi daha salınmasının uygun olmadığını ileri sürerler.”2
Turgutlu halkı aslında tahrir eminlerinden daha çok sipahilerden dertlidirler. Sipahilerin yasal vergileri toplamakla yetinmeyip, reayadan

kanun ve defterlerdeki miktarlardan daha fazla mahsul ve akça istemeleri onları hep üzmüştür. Bununla ilgili bir örnek Irlamaz Köyü’nde yaşanır. 1577 tarihinde Irlamaz Köyü sakinleri, hükümet merkezine bir dilekçe ile şikâyette bulunurlar.
Bu şikâyetin nedeni, sipahilerin, kendilerinden haksız yere ve yasalara aykırı olarak fazla “öşür resmi” (vergi) istemeleridir. Köy halkı dilekçelerinde, sipahilerin evlerine gelerek, zorla tavuk ve kerestelerini aldıklarını belirtirler. Bununla da yetinmeyen halk, sipahilerin ürünlerinin öşür’ünü mahsul olarak (ayni vergi olarak) vaktinde almadıklarını, sonradan değerini zorla para olarak tahsil ettiklerini, para olarak tahsil edilmek istenen bu ürünün ahaliden daha üstün fiyattan alındığını, bu yüzden zarara uğradıklarını bildirirler. Dilekçeleri dikkate alınmış olmalı ki bu şikâyetler üzerine, merkezden “Manisa Kadısına” bir hüküm gönderilir.3
Kasaba ahalisinin tahrir eminleri, sipahiler ve mültezimlerle başları derten kurtulmazken bu defa III. Mehmed’in tahta çıktığı 1595 yılında Turgutlu’nun da içinde bulunduğu Manisa ve çevresinde büyük bir deprem olur. Bu deprem nedeniyle Manisa, Turgutlu, Urganlı, Hamzabeyli köylerinde büyük hasarlar oluşur. Gediz köprüsü yakınında simsiyah suyu çıkan bir kaynak meydana gelir.4
Ali Şentürk -
Cep: 0537 714 25 35
(Devam edecek)

Yorum Yazma Kuralları

Lütfen yorum yaparken veya bir yorumu yanıtlarken aşağıda yer alan yorum yazma kurallarına dikkat ediniz.
Türkiye Cumhuriyeti yasalarına aykırı, suç veya suçluyu övme amaçlı yorumlar yapmayınız.
Küfür, argo, hakaret içerikli, nefret uyandıracak veya nefreti körükleyecek yorumlar yapmayınız.
Irkçı, cinsiyetçi, kişilik haklarını zedeleyen, taciz amaçlı veya saldırgan ifadeler kullanmayınız.
Türkçe imla kurallarına ve noktalama işaretlerine uygun cümleler kurmaya özen gösteriniz.
Yorumunuzu tamamı büyük harflerden oluşacak şekilde yazmayınız.
Gizli veya açık biçimde reklam, tanıtım amaçlı yorumlar yapmayınız.
Kendinizin veya bir başkasının kişisel bilgilerini paylaşmayınız.
Yorumlarınızın hukuki sorumluluğunu üstlendiğinizi, talep edilmesi halinde bilgilerinizin yetkili makamlarla paylaşılacağını unutmayınız.