Kasaba’yı var eden Turgutlu’nun adı - Sayı: 4

 

“Kasaba” (Anılar, Fotoğraflar, Belgeler)   Ali ŞENTÜRK “Kasaba’yı var eden Turgutlu’nun adı”   Sayı: 4 “ALMAN haritacı Richard Kiepert, 1911 yılında Anadolu’nun idari haritasını düzenler. Kasaba’nın da içinde yer aldığı bu haritada, Troketta kenti ve onun yakın çevresinde birçok köyler ve kasabalar görülür. Bu yerleşim alanlarından birisi Mostane’dir (Mostana).4 Bilge Umar’a göre “Mostana / Mostene, bir Lydia kentidir. Adının geçtiği yazıtlar bulunan bu kent, kendi döneminde para basmıştır. Bu kentin yerleşim alanının, Boz Köy dolaylarında, Akpınar'ın güney yakınında da olduğu belirtilir.4   Richard Kiepert’in, haritasına koyduğu bir başka ilkçağ kenti Tmolos’tur. Tmolos, Boz Dağ’ın üzerinde kurulmuş bir kent olarak belirtilir.6 Roma egemenliği çağında Aureliopolis adını alan bu kentin yeri tam olarak saptanamamıştır. Bu kentin adını, Roma İmparatorluk Dönemi’nde basılmış olan sikkelerde görmekteyiz. Bu sikkeler üzerinde elinde düğümlü bir asa bulunan Tanrı Tmolos ve eşi Omphale yer almaktadır.7 Aurelius kenti anlamına gelen bu şehre olası ki Roma imparatoru Marcus Aurelius’un adı verilmiştir. Bu kentçiğin adı, Bizans dönemi kilise kayıtlarında Mesotimolos olarak görülür.8 Tarihçi Tacitius, yukarıda ismi keçen Mostene ve Tmolos (olası ki Troketta kentçiğinin de yer aldığı) kentlerinin, İ.S. 17 yüzyılda meydana gelen depremde büyük zarar gördüğünü anlatır. Tacitius’un, bu deprem ile ilgili satırları şöyledir: “Deprem en fazla Sardeslileri etkilediğinden, en çok şefkati onlar gördü. Temnoslular, Aigailılar, Mosteneliler, Kyme ve Tmolos kentleri de ayni süre içinde vergilerden muaf tutuldular.” 9 Turgutlu civarında varlığı belirtilen başka bir yerleşim alanıda Kaibokome Köyü’dür. Turgutlu çevresinde bulunan bir yazıttan bu köyün Turgutlu’ya çok yakın yörede kurulmuş olduğu belirtilmektedir.10 Richard Kiepert’in haritasında, Turgutlu çevresinde başka yerleşim alanları da görülür, bunlar, Jalkine ve Djoval köylerdir. Lydia kral mezarlarının bulunduğu Gediz Nehri’nin kuzey yöresi büyüklü küçüklü onlarca tümülüsün bulunduğu alandır. Çal Dağı’nın güney bölgesinde, öteden beri devam eden yüzey araştırmaları bu bölgenin tarih öncesi bilinmeyen yönlerini bir nebze olsa da aydınlatmıştır. Ancak, Çal Dağı ve onun güney alanı üzerinde yapılmış olan bilimsel çalışmalar son derece sınırlıdır. Bugüne kadar bu arazilerde yalnızca yüzey araştırmaları ve sınırlı kazı çalışmaları yapılmıştır. Yürütülen yüzey araştırmalarında, Çal Dağı’nın güney etekleri ve onun alanı içinde birçok Tümülüs tespit edilmiştir. Bu Tümülüsler Urganlı civarında Hilmitepe, Göztepe, Höyüktepe olarak sıralanır. Musacalı Köyü arazileri içinde Kuşaklıtepe, Kuşaklıtape önü ve Mersinli Tümülüsleri yer alır. Bu Tümülüsler batı yönünde devam edip gider. Batıya, Hyrkanis arazileri sınırlarına yaklaştığımızda bu defa karşımıza Sinirli Köyü civarında Gavurtepe Tümülüsü ortaya çıkar. Turgutlu çevresinde bulunan bu Tümülüsler, yöre tarihinin çok eskilere uzandığını göstermektedir.” ---------------- 4- Mehmet Akif Ceylan. Marmara Coğrafya Dergisi. 21 Ocak 2010. Marmara Üniversitesi Fen Ed. Fakültesi Coğrafya Bölümü.   5- Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel Adlar. S 793. 6- Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel Adlar. S 793. 7- Sencan Özbilge Altınok. Lydia’da Bir Dağ Tanrısı Tmolos. “Boz Dağ” Ege Ünv. Arkeoloji ve Sanat Dergisi, sayı 119 s 41, 42, 43. 8- Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel Adlar. 9- Ersin Doğer. İzmir’in Smyrna’sı, 2006, s 112. 10- Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel Adlar. S 360. (Devamı yarın)