“Kasaba” (Anılar, Fotoğraflar, Belgeler) - Ali Şentürk Halkevleri - Sayı:59 TÜRKİYE’de halk eğitimi düşüncesi oldukça eskilere dayanır. Örneğin, Anadolu’nun henüz Türkleşmeye başladığı 13’üncü yüzyıldan itibaren ortaya çıkan tekkeleri, zaviyeleri ve ahi örgütlerini, kendine has diğer özelliklerinin yanı sıra, aynı zamanda birer halk eğitimi kurumları gibi görebiliriz. 15. yüzyılda Fatih Sultan Mehmet’in kendi adına bir cami yaptırdığı ve caminin yanına bir sübyan mektebi kurduğu bilinmektedir. Bu mektep halkçılık ve hayır işleme amacıyla kurulmuştur. Ayrıca dinî ve skolâstik bir eğitim kurumu olan medreseler hem parasız olmaları hem de yedirme ve giydirme avantajları bakımından halkçı kurumlardır. Fakat zaman içinde ki gelişmelere ayak uyduramayan bu kurumlar, eski önemlerini kaybetmişlerdir. Cumhuriyet öncesinde halkın eğitimi ve okulların modernleşmesi konusunda çeşitli kurumlar oluşturulmuştur. Bunlardan birisi Türk Ocakları’dır. Türk Ocakları Derneği, II. Meşrutiyet sonrasında Osmanlı Devleti sınırları içinde yaşayan azınlıkların Osmanlı Devleti’nden ayrılmak için kurdukları milliyetçi derneklere karşılık aynı sınırlar içinde yaşayan Türklerin haklarını korumak üzere 1912 yılında kurulmuş bir dernektir. Üyelerinin çoğunu şehit veren bu ocak, 1923’te çalışamaz hâldeyken, Atatürk’ün maddî-manevî yardım, ilgi ve güveni sayesinde kısa zamanda yeniden teşkilâtlanmış, 23 Nisan 1923 tarihinde Ankara’da eski bir okul binasında tekrar faaliyete geçmiş, sayıları 1931’de 276’ya yükselmiştir. Cumhuriyetin ilânını takip eden yıllarda halk eğitimiyle ağırlıklı olarak Türk Ocakları ve Millet Mektepleri uğraşmıştır. Kitap, dergi yayıncılığı, kütüphaneleri, dil ve edebiyata dair çalışmaları, köycülük faaliyetleri, kır gezileri ve sportif etkinlikleriyle Türk Ocakları halk eğitimi alanında önemli bir yere sahip olmuştur. Türkiye’nin birçok bölgesinde olduğu gibi Cumhuriyet’in ilanından sonra Turgutlu’da da bir Türk Ocağı şubesi kurulur. Kasaba’da faaliyete geçen şubenin kurucuları arasında Hasan Şevki Bey ve Dr. Seyfettin Bey (Poyraz) görülür.1 Hasan Şevki Bey, bu dönemin ünlü tüccarlarındandır, ileriki tarihlerde Turgutlu Ticaret Odası’nın kurulmasında aktif rol alacak ve bir sürede birinci reis olarak görev üstlenecektir.1 Cumhuriyet’in ilanının ardından Kasaba’da, Türk Ocakları kanalıyla Millet Mektepleri’nin açıldığı görülür. Millet mekteplerinin amacı, yalnızca yeni yazıyı öğretmek değil, insanlara, hayat ve geçiminin gerektirdiği ana bilgileri de kazandırmaktır. Bu tarihlerde devlet daireleri hademelerini, hamalları olan işletmeler hamallarını, hapishaneler mahkûmlarını, işçi çalıştıranlar işçilerini okutmak zorundadırlar. 1928 yılında Turgutlu’da 10 kadın, 5 erkek okuma evi (dershane) açılmış bu okuma evlerinden okuma yazma bilmeyen 536 kişiye şahadetname (okuma belgesi-diploma) verilmiştir. 1929 yılında ise okuma odası sayısı 36’ya çıkarılmış bu dershaneler kanalıyla 661 kişiye diploma verilmiştir. 1930 yılında ise ancak 18 dershane açılabilmiştir.2 1931 yılında Türk Ocakları işlevini tamamladığı gerekçesiyle kapatılır. Onun yerine Halkevleri açılır. Manisa’da ilk Halkevi 1933 yılında kurulur. Bu tarihten üç yıl sonra 23 Şubat 1936 tarihinde Turgutlu’da bir Halkevi açılır. Halk Evi’nin açılışı ve teşkilatlandırılması yıllarında bu kuruluşların başkanlığını Rıza Çetin yapar.3 Rıza Çetin’in başkanlığını üstlendiği Halkevi’nde özellikle müzik, tiyatro, kütüphanecilik, sosyal yardım ve spor kolu öne çıkarılır. Bunlara ilave olarak köylülerin eğitilmesi için 1940 yılında köycülük şubesi kurulur. Bazı köylerde halk odaları açılır. Örneğin 1943 yılında Ahmetli’de bir halk odası kurulur. Bu halk odası 1946 yılında Halkevi’ne dönüştürülür.4 Atatürk’ün yurt gezilerinde mutlaka Türk Ocaklarının şubelerini ziyaret ettiği, ocaklılarla sohbetlerde bulunduğu, konuşmalar yaptığı, hatıra defterlerine duygu ve düşüncelerini yazdığı bilinmektedir. 16 Ekim 1925 günü saat 10.oo civarında Manisa’dan sonra Turgutlu’yu ulaşan Mustafa Kemal Paşa, Kasaba Türk Ocağı Şubesi’ni ziyaret ederler. Burada Türk Ocağı Başkanı Dr. Seyfettin Poyraz tarafından kendisine takdim edilen fotoğrafına şunları yazarlar: “Kasaba Türk Ocağı’na - 16 Ekim 1925” 5 Ali Şentürk Cep: 0537 714 25 35 (Devam edecek)
Yorumlar
Kalan Karakter: