'Turgutlu Tarihi Çalışmalarının Başlangıcı ve Mehmet Tüzel Gökyayla'
"Batı dünyasında geçmişi çok daha gerilere götürülebilecek olan yerel tarih çalışmaları, Türkiye’de ilk defa 1930’lu yıllarda hız kazanır. 1870’li yıllardan itibaren tekil örneklere rastlasak bile 1930’lu yıllardan itibaren Halkevleri, birçok fonksiyonlarının yanında yerel tarihçiliğin lokomotifliği görevini de üstlenecektir. Halkevlerinin her bir şubesi, bulunduğu yörenin kültürü ve tarihini araştırmakta; yerel tarih çalışmalarının altın başlangıç yılları olarak isimlendirebileceğimiz bu dönemde, Türkiye’nin birçok bölgesinde arka arkaya kitaplar yayınlanmaktadır.
Araştırma ve yayıncılık alanlarında örnek gösterilmesi gereken Halkevi şubelerinden birisi de Manisa Halkevi’dir. 1930’lardan Halkevlerinin kapatıldığı 1950’ye kadar Çağatay Uluçay ve İbrahim Gökçen gibi çok değerli iki öğretmenin bölge tarihi ile ilgili pek çok eseri Manisa Halkevi tarafından yayınlanmış ve bu eserler, Manisa ve bölgenin tarihini öğrenmek ya da incelemek isteyenler için o günlerden günümüze dek temel başvuru kaynakları arasında hep ilk sıralarda yer almışlardır. Anılan kaynaklar, halen araştırmacıların başucu eserleri arasındadır.
Turgutlu Halkevi ise konferanslardan tiyatro eğitimi ve sahnelemeye, müzikten spora pek çok farklı alanda etkin olmuşsa da yayıncılıkta pek öne çıkamamıştır. Dolayısıyla yerel tarih araştırmaları açısından Turgutlu’nun sözünü ettiğimiz Halkevleri döneminden hissesini aldığını söylememiz mümkün değildir. Turgutlu Halkevi’nin tek yayını, burada verilen dört konferansın metinlerini bir araya getiren ve Konferanslar[1] adını taşıyan kitaptır. Uluçay ve Gökçen’in Manisa ile ilgili çalışmalarında Turgutlu’ya dair bilgiler de elbette vardır fakat münferit olarak bu kasabanın tarihinin incelenmesi sonraki yıllara kalacaktır.
1960’ların ortalarında hazırlanıp yayınlanan ve Çevre İnceleme Komitesi imzasını taşıyan Turgutlu Çevre İncelemesi[2] ile yine aynı dönemde hazırlanan ama ancak 2018’de yayınlanabilen 1965 Turgutlu İlçe Yıllığı[3] adlı kitaplarda ilçenin tarihine çok kısaca yer verilmiştir. Birbirinden önemli ölçüde yararlandığını düşündüğümüz bu iki çalışma, hem ilçe ilgili kitap boyutunda hazırlanan ilk eserler olma hem de eksik ve hatalarına rağmen Turgutlu tarihi ile ilgili bilgi veren ilk eserler olma özelliğini taşımaktadır.
Aslına bakılırsa bu şehirde daha önceki yıllarda da bir tarih bilincinin mevcudiyetinden söz etmemiz mümkündür. 1940’lı yıllarda Belediye Meclisi Üyesi Mustafa Kutlu’nun eski mezarlıklardan muhafaza edilmek amacıyla belediye tarafından toplatılan tarihî mezar taşlarının akıbetine dair meclis toplantısında sorduğu sorular[4], bunun en belirgin örneklerindendir. Yine 1950 tarihini taşıyan Turgutlu’nun ilk imar planında Gâvur Hamamı’nın bulunduğu alanın işaretlenerek yanına kurşun kalemle bu tarihî yapının muhafaza edilmesi gerektiğine dair not düşülmüş olması da bu konudaki hassasiyetin bir diğer boyutunu göstermektedir. Ancak her ne hikmetse Turgutlu’nun tarihi, 1980’li yıllara kadar enine boyuna araştırılmamış; konuya dair müstakil bir eser yayınlanmamıştır.
1984 yılında yapılan yerel seçimlerde Mehmet Tüzel Gökyayla, belediye başkanı seçilir. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve İktisat Bölümü mezunu olan Gökyayla’nın en büyük ilgi alanı tarih ve kültürdür. Bu ilginin en temel tezahürü de onun başkanlığı döneminde kurulan ve ilerleyen yıllarda onun isminin verileceği Belediye Kütüphanesi’dir. Daracık ve yıkılma tehlikesi bulunan bir binada, az sayıda kitapla hizmet vermekte olan İlçe Halk Kütüphanesi ihtiyacı karşılamaz haldeyken hizmete açılan Belediye Kütüphanesi, o günlerde ilçedeki çok büyük bir boşluğu doldurmuştur. Hizmete açıldığı dönemde otuz bine yakın kitabın yer aldığı Turgutlu Belediyesi Kütüphanesi, Gökyayla’nın belediye başkanlığı döneminde seminerlerin, konferansların da düzenlendiği bir merkez halini almıştır. Lise öğrencileri, öğretmenler ve hatta birkaç kez de belediye başkanının bizzat kendisi, seçilen bir konu hakkında yaptıkları sunumlarla dinleyicilere bilgilerini, yorumlarını aktarmışlardır.
1988 yılının yaz aylarına gelinene kadar ilçenin Yunan işgalinden kurtuluşunun yıldönümü olan 7 Eylül günlerinde çeşitli törenler düzenlenmektedir. Bu yıldan itibaren ise, belediye tarafından, 7 Eylül gününde sona erecek ve yedi güne yayılacak bir programlar, törenler silsilesi yapılmasına karar verilir. O yılki programa göre 7 Eylül günü kutlama programlarının son günü olacak; öncesindeki hafta boyunca Orta Park’ta bir kitap fuarı açık kalacak, köylerden ve ilçe merkezinden toplanan geleneksel eşyalardan oluşan bir hafta sürecek eski eserler sergisi düzenlenecektir. Bu sergi, çok basit anlamda bile olsa, Turgutlu’da taşınır kültür varlıkları konusundaki bilinçlenmenin ilk göstergelerinden birisidir. Tek sergi, bu da değildir.
Mehmet Tüzel Gökyayla tarafından görevlendirilen belediyenin genç makine mühendisi Yasin Hoşbilgin, Turgutlululardan yüzlerce eski fotoğraf toplamış ve bu fotoğraflardan oluşan bir sergi daha açılmıştır. 1980’de vefat eden Turgutlu’nun kıymetli fotoğrafçısı Ahmet Hamdi Yenice’nin değerinin anlaşılmaya başlanması, bahsi geçen fotoğraf sergisi sayesinde olacaktır.[5]
1988 yılında ilk defa bir haftaya yayılan Turgutlu’daki kurtuluş etkinlikleri ya da daha sonraki yıllarda söylenen kelimeyle ‘şenlikleri’ ile ilgili buraya kadar aktardıklarımız Turgutlu’nun yerel tarihi ve yerel tarih çalışmaları ile dolaylı yönden bağlantılı kabul edilebilir. Ancak anılanların dışında bir program daha vardır ki, bu program, şu anda bildiğimiz kadarıyla, Turgutlu’da yerel tarih alanında gerçekleştirilen ilk somut çalışmanın meyvesidir. Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi’nin konferans salonunda ‘Kurtuluş Savaşı’nda Turgutlu’ konulu bir panel düzenlenmiştir ve panelde Prof. Dr. Tuncer Baykara, Prof. Dr. İsmail Aka, Doç. Dr. Necmi Ülker ve Dr. Ömer Turan gibi alanlarının önemli isimleri olan tarihçiler bildirilerini sunmuşlardır.[6] Panelin nasıl planlandığını ve hatta panelistlerin hangi konuları ele aldıklarını maalesef şu anda bilmiyoruz. Ancak bu programdan birkaç ay sonrasının tarihini taşıyan ve Mehmet Tüzel Gökyayla’nın arşivinde karşımıza çıkan bir posta kartı, yürütülen çalışmanın, panelin çok daha ötesine geçmesinin planlandığını kanıtlar durumdadır.
26 Aralık 1988 tarihini taşıyan posta kartı Prof. Dr. Tuncer Baykara tarafından Mehmet Tüzel Gökyayla’ya gönderilmiştir. Baykara ve Gökyayla’nın tanışıklıkları, İzmir Atatürk Lisesi’ndeki sınıf arkadaşlığına dayanmaktadır. Posta kartındaki yazısına ‘Aziz arkadaşım’ hitabıyla başlayan Tuncer Baykara, Turgutlu tarihi ile ilgili olarak yürüttüğü çalışma hakkında Gökyayla’ya bilgi vermektedir. Yazıda şunlar belirtilmiştir:
“Eğer şimdi yazamazsam, sonra elim ermeyebilir. Bir iki şey belirteyim:
1-XVI. yüzyıl bilgi ve belgeleri az çok toplandı.
2-Salnâmeler de toplandı.
Ancak, sentez için vaktim pek yok. Eğer istersen, acil olacak ise, “Turgutlu Tarihinden Belgeler I” diye bir yayın yapalım derim. Hazır nasıl olsa. Eksikler “II” ve daha sonra kendisi gelsin.
Bunun dışında, tarihi yazmak, daha uzun zaman alacak. Bu ise, mahzurlu.”
Kişisel bazı cümlelerle sona eren posta kartındaki bu ifadeler, Turgutlu tarihi çalışmalarının başlangıcına dair çok önemli bilgiler içermektedir. 5 Mayıs 2021’de vefat eden merhum Mehmet Tüzel Gökyayla, zaman zaman burada bahsedilen çalışmaya dair çok kısıtlı da olsa hatıralarını anlatırdı. Gökyayla’nın en yakın ahbabı olan Mehmet Rıfat Yüksel’in aktardıkları[7] ile yerel seçimlerden üç ay öncesine ait olan kartpostalın tarihi, birbirini doğrular niteliktedir. Çalışmalara başlanmış ancak bu başlangıcın birkaç ay sonrasında gerçekleşen yerel seçimlerde Mehmet Tüzel Gökyayla, yeniden belediye başkanı seçilemeyince konuyla ilgili o güne kadar yürütülen çalışmalar da akim kalmış; tamamlanamamıştır. Sonrasında ise 1994-95 yıllarında dönemin belediye başkanı olan Yasin Hoşbilgin, Tuncer Hoca ile tekrar irtibat kurarak bu çalışmayı hatırlatmış fakat Baykara, Turgutlu tarihini yazabilmek için o günlerde maalesef zamanının olmadığını, döneminde birçok belge topladığı halde bu işi o günlerde tamamlayamayacağını ifade etmiştir[8] ve Turgutlu tarihinin yazımı ‘bir başka bahara’ kalmıştır.
Belediye başkanlığı döneminde Turgutlu’nun yerel tarihinin araştırılması için emek veren ve bu hususla ilgili ilk çalışmaların yapılmasına vesile olan Mehmet Tüzel Gökyayla, ömrünün ilerleyen yıllarında kendisini tamamen bu işe vakfetmiş ve neredeyse vefatına kadar aklı hep Turgutlu tarihinde olarak yaşamıştır. Onun bizzat kendisinin yürüttüğü yerel tarih çalışmaları ise başlı başına bir konu olarak gündemimizde yer almaktadır."
Hasan Deniz Çizmeci
Turgutlu Kent Müzesi Sorumlusu Mehmet Gökyayla Turgutlu tarihi çalışmalarının başlangıcını ve Turgutlu Belediyesi eski başkanlarından Mehmet Tüzel Gökyayla’nın çalışmalara katkılarını Yankı Gazetesine anlattı. Gökyayla yazısında şu ifadelere yer verdi:
"Batı dünyasında geçmişi çok daha gerilere götürülebilecek olan yerel tarih çalışmaları, Türkiye’de ilk defa 1930’lu yıllarda hız kazanır. 1870’li yıllardan itibaren tekil örneklere rastlasak bile 1930’lu yıllardan itibaren Halkevleri, birçok fonksiyonlarının yanında yerel tarihçiliğin lokomotifliği görevini de üstlenecektir. Halkevlerinin her bir şubesi, bulunduğu yörenin kültürü ve tarihini araştırmakta; yerel tarih çalışmalarının altın başlangıç yılları olarak isimlendirebileceğimiz bu dönemde, Türkiye’nin birçok bölgesinde arka arkaya kitaplar yayınlanmaktadır.
Araştırma ve yayıncılık alanlarında örnek gösterilmesi gereken Halkevi şubelerinden birisi de Manisa Halkevi’dir. 1930’lardan Halkevlerinin kapatıldığı 1950’ye kadar Çağatay Uluçay ve İbrahim Gökçen gibi çok değerli iki öğretmenin bölge tarihi ile ilgili pek çok eseri Manisa Halkevi tarafından yayınlanmış ve bu eserler, Manisa ve bölgenin tarihini öğrenmek ya da incelemek isteyenler için o günlerden günümüze dek temel başvuru kaynakları arasında hep ilk sıralarda yer almışlardır. Anılan kaynaklar, halen araştırmacıların başucu eserleri arasındadır.
Turgutlu Halkevi ise konferanslardan tiyatro eğitimi ve sahnelemeye, müzikten spora pek çok farklı alanda etkin olmuşsa da yayıncılıkta pek öne çıkamamıştır. Dolayısıyla yerel tarih araştırmaları açısından Turgutlu’nun sözünü ettiğimiz Halkevleri döneminden hissesini aldığını söylememiz mümkün değildir. Turgutlu Halkevi’nin tek yayını, burada verilen dört konferansın metinlerini bir araya getiren ve Konferanslar[1] adını taşıyan kitaptır. Uluçay ve Gökçen’in Manisa ile ilgili çalışmalarında Turgutlu’ya dair bilgiler de elbette vardır fakat münferit olarak bu kasabanın tarihinin incelenmesi sonraki yıllara kalacaktır.
1960’ların ortalarında hazırlanıp yayınlanan ve Çevre İnceleme Komitesi imzasını taşıyan Turgutlu Çevre İncelemesi[2] ile yine aynı dönemde hazırlanan ama ancak 2018’de yayınlanabilen 1965 Turgutlu İlçe Yıllığı[3] adlı kitaplarda ilçenin tarihine çok kısaca yer verilmiştir. Birbirinden önemli ölçüde yararlandığını düşündüğümüz bu iki çalışma, hem ilçe ilgili kitap boyutunda hazırlanan ilk eserler olma hem de eksik ve hatalarına rağmen Turgutlu tarihi ile ilgili bilgi veren ilk eserler olma özelliğini taşımaktadır.
Aslına bakılırsa bu şehirde daha önceki yıllarda da bir tarih bilincinin mevcudiyetinden söz etmemiz mümkündür. 1940’lı yıllarda Belediye Meclisi Üyesi Mustafa Kutlu’nun eski mezarlıklardan muhafaza edilmek amacıyla belediye tarafından toplatılan tarihî mezar taşlarının akıbetine dair meclis toplantısında sorduğu sorular[4], bunun en belirgin örneklerindendir. Yine 1950 tarihini taşıyan Turgutlu’nun ilk imar planında Gâvur Hamamı’nın bulunduğu alanın işaretlenerek yanına kurşun kalemle bu tarihî yapının muhafaza edilmesi gerektiğine dair not düşülmüş olması da bu konudaki hassasiyetin bir diğer boyutunu göstermektedir. Ancak her ne hikmetse Turgutlu’nun tarihi, 1980’li yıllara kadar enine boyuna araştırılmamış; konuya dair müstakil bir eser yayınlanmamıştır.
1984 yılında yapılan yerel seçimlerde Mehmet Tüzel Gökyayla, belediye başkanı seçilir. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Maliye ve İktisat Bölümü mezunu olan Gökyayla’nın en büyük ilgi alanı tarih ve kültürdür. Bu ilginin en temel tezahürü de onun başkanlığı döneminde kurulan ve ilerleyen yıllarda onun isminin verileceği Belediye Kütüphanesi’dir. Daracık ve yıkılma tehlikesi bulunan bir binada, az sayıda kitapla hizmet vermekte olan İlçe Halk Kütüphanesi ihtiyacı karşılamaz haldeyken hizmete açılan Belediye Kütüphanesi, o günlerde ilçedeki çok büyük bir boşluğu doldurmuştur. Hizmete açıldığı dönemde otuz bine yakın kitabın yer aldığı Turgutlu Belediyesi Kütüphanesi, Gökyayla’nın belediye başkanlığı döneminde seminerlerin, konferansların da düzenlendiği bir merkez halini almıştır. Lise öğrencileri, öğretmenler ve hatta birkaç kez de belediye başkanının bizzat kendisi, seçilen bir konu hakkında yaptıkları sunumlarla dinleyicilere bilgilerini, yorumlarını aktarmışlardır.
1988 yılının yaz aylarına gelinene kadar ilçenin Yunan işgalinden kurtuluşunun yıldönümü olan 7 Eylül günlerinde çeşitli törenler düzenlenmektedir. Bu yıldan itibaren ise, belediye tarafından, 7 Eylül gününde sona erecek ve yedi güne yayılacak bir programlar, törenler silsilesi yapılmasına karar verilir. O yılki programa göre 7 Eylül günü kutlama programlarının son günü olacak; öncesindeki hafta boyunca Orta Park’ta bir kitap fuarı açık kalacak, köylerden ve ilçe merkezinden toplanan geleneksel eşyalardan oluşan bir hafta sürecek eski eserler sergisi düzenlenecektir. Bu sergi, çok basit anlamda bile olsa, Turgutlu’da taşınır kültür varlıkları konusundaki bilinçlenmenin ilk göstergelerinden birisidir. Tek sergi, bu da değildir.
Mehmet Tüzel Gökyayla tarafından görevlendirilen belediyenin genç makine mühendisi Yasin Hoşbilgin, Turgutlululardan yüzlerce eski fotoğraf toplamış ve bu fotoğraflardan oluşan bir sergi daha açılmıştır. 1980’de vefat eden Turgutlu’nun kıymetli fotoğrafçısı Ahmet Hamdi Yenice’nin değerinin anlaşılmaya başlanması, bahsi geçen fotoğraf sergisi sayesinde olacaktır.[5]
1988 yılında ilk defa bir haftaya yayılan Turgutlu’daki kurtuluş etkinlikleri ya da daha sonraki yıllarda söylenen kelimeyle ‘şenlikleri’ ile ilgili buraya kadar aktardıklarımız Turgutlu’nun yerel tarihi ve yerel tarih çalışmaları ile dolaylı yönden bağlantılı kabul edilebilir. Ancak anılanların dışında bir program daha vardır ki, bu program, şu anda bildiğimiz kadarıyla, Turgutlu’da yerel tarih alanında gerçekleştirilen ilk somut çalışmanın meyvesidir. Zübeyde Hanım Kız Meslek Lisesi’nin konferans salonunda ‘Kurtuluş Savaşı’nda Turgutlu’ konulu bir panel düzenlenmiştir ve panelde Prof. Dr. Tuncer Baykara, Prof. Dr. İsmail Aka, Doç. Dr. Necmi Ülker ve Dr. Ömer Turan gibi alanlarının önemli isimleri olan tarihçiler bildirilerini sunmuşlardır.[6] Panelin nasıl planlandığını ve hatta panelistlerin hangi konuları ele aldıklarını maalesef şu anda bilmiyoruz. Ancak bu programdan birkaç ay sonrasının tarihini taşıyan ve Mehmet Tüzel Gökyayla’nın arşivinde karşımıza çıkan bir posta kartı, yürütülen çalışmanın, panelin çok daha ötesine geçmesinin planlandığını kanıtlar durumdadır.
26 Aralık 1988 tarihini taşıyan posta kartı Prof. Dr. Tuncer Baykara tarafından Mehmet Tüzel Gökyayla’ya gönderilmiştir. Baykara ve Gökyayla’nın tanışıklıkları, İzmir Atatürk Lisesi’ndeki sınıf arkadaşlığına dayanmaktadır. Posta kartındaki yazısına ‘Aziz arkadaşım’ hitabıyla başlayan Tuncer Baykara, Turgutlu tarihi ile ilgili olarak yürüttüğü çalışma hakkında Gökyayla’ya bilgi vermektedir. Yazıda şunlar belirtilmiştir:
“Eğer şimdi yazamazsam, sonra elim ermeyebilir. Bir iki şey belirteyim:
1-XVI. yüzyıl bilgi ve belgeleri az çok toplandı.
2-Salnâmeler de toplandı.
Ancak, sentez için vaktim pek yok. Eğer istersen, acil olacak ise, “Turgutlu Tarihinden Belgeler I” diye bir yayın yapalım derim. Hazır nasıl olsa. Eksikler “II” ve daha sonra kendisi gelsin.
Bunun dışında, tarihi yazmak, daha uzun zaman alacak. Bu ise, mahzurlu.”
Kişisel bazı cümlelerle sona eren posta kartındaki bu ifadeler, Turgutlu tarihi çalışmalarının başlangıcına dair çok önemli bilgiler içermektedir. 5 Mayıs 2021’de vefat eden merhum Mehmet Tüzel Gökyayla, zaman zaman burada bahsedilen çalışmaya dair çok kısıtlı da olsa hatıralarını anlatırdı. Gökyayla’nın en yakın ahbabı olan Mehmet Rıfat Yüksel’in aktardıkları[7] ile yerel seçimlerden üç ay öncesine ait olan kartpostalın tarihi, birbirini doğrular niteliktedir. Çalışmalara başlanmış ancak bu başlangıcın birkaç ay sonrasında gerçekleşen yerel seçimlerde Mehmet Tüzel Gökyayla, yeniden belediye başkanı seçilemeyince konuyla ilgili o güne kadar yürütülen çalışmalar da akim kalmış; tamamlanamamıştır. Sonrasında ise 1994-95 yıllarında dönemin belediye başkanı olan Yasin Hoşbilgin, Tuncer Hoca ile tekrar irtibat kurarak bu çalışmayı hatırlatmış fakat Baykara, Turgutlu tarihini yazabilmek için o günlerde maalesef zamanının olmadığını, döneminde birçok belge topladığı halde bu işi o günlerde tamamlayamayacağını ifade etmiştir[8] ve Turgutlu tarihinin yazımı ‘bir başka bahara’ kalmıştır.
Belediye başkanlığı döneminde Turgutlu’nun yerel tarihinin araştırılması için emek veren ve bu hususla ilgili ilk çalışmaların yapılmasına vesile olan Mehmet Tüzel Gökyayla, ömrünün ilerleyen yıllarında kendisini tamamen bu işe vakfetmiş ve neredeyse vefatına kadar aklı hep Turgutlu tarihinde olarak yaşamıştır. Onun bizzat kendisinin yürüttüğü yerel tarih çalışmaları ise başlı başına bir konu olarak gündemimizde yer almaktadır."
Hasan Deniz Çizmeci
[1] A. K. Özkahraman, Konferanslar, T. C. Turgutlu Halkevi Neşriyatı, Bty., Bilgi Matbaası, İzmir
[2] Çevre İnceleme Komitesi, Turgutlu Çevre İncelemesi, Karınca Matbaacılık, 1965, İzmir
[3] Mahmut Vehbi Tuyun, 1965 Turgutlu İlçe Yıllığı, Turgutlu Belediyesi Kültür Yayınları, 2018, Turgutlu
[4] Konuyla ilgili detaylı bilgi için bkz.: Mehmet Gökyayla, “Turgutlu Belediyesi’nin Yerel Tarih Konusundaki Çalışmaları ve Turgutlu Kent Müzesi”, Uluslararası Turgutlu Sempozyumu Bildirileri, Cilt 1, s. 501, Turgutlu Belediyesi Kültür Yayınları, 2018, Turgutlu
[5] Detaylı bilgi için bkz: Mehmet Gökyayla-Rabia Uslu, Foto A. Hamdi / Fotoğrafçı Ahmet Hamdi Bey’in Hayatı ve Fotoğraflarından Seçmeler, Turgutlu Belediyesi Kültür Yayınları, 2019, Turgutlu. Ayrıca Turgutlu Tarihi Kasaba’nın Belgeseli’nin Fotoğrafçı Ahmet Hamdi Bey’in ele alındığı bölümü şu adresten izlenebilir: https://www.youtube.com/watch?v=yl51TK34y4c&t=39s (Erişim: 09.06.2021)
[6] Mehmet Tüzel Gökyayla’nın kişisel arşivinden bulduğumuz ve maalesef üzerinde tarih ya da gazete adı künye bilgisi bulunmayan haber kupüründe programdan sempozyum olarak bahsedilmektedir ve anılan akademisyenlerin titrleri haberin yayınlandığı döneme aittir. Necmi Ülker ve Ömer Turan daha sonra profesör olmuşlardır.
[7] Mehmet Rıfat Yüksel ile 09.06.2021 tarihinde yapılan görüşme
[8] Yasin Hoşbilgin ile 16.01.2019 tarihinde yapılan görüşme