Pazar Camii ve Piyale Ağazade Mustafa Ağa-3Turgutlu’dan esintiler - Ali Şentürk
MUSTAFA Ağa’nın, caminin vakfına ayırdığı dükkânlar, camiye vakfedilen taşınmazların tasviri Pazar Camii’nin kendi döneminde önemli bir çarşı yapılanmasının merkezinde bulunduğunu düşündürmektedir.
Kurduğu vakıf kanalıyla Kasaba’da birçok çeşme, hangah yaptıran Piyale Ağazâde Mustafa Ağa, Zeytüncük mahallesindeki mescit ahaliye kâfi gelmemeye başlayınca yine masrafları kendisi karşılayarak mahalledeki Hacı Osman Mescidini camiye dönüştürür.10 Niyazi Dinçsoy’a göre Muhtemeldir ki bu mescit “Yeni Cami” ismi ile anılan mabet olmalı. Bu camii önce mescit olarak 1575 yılı civarında yapılır. 17’nci yüzyılda genişletilerek minaresi ilave edilir ve mescit “Camii Cedit” adına alır. İsmi daha sonra Yeni Cami”ye dönüştürülür. Bu günkü Karaağaç Sokağı ile Kırgız Sokağı arasında yer alan bu camii muhtemelen Kurtuluş Savaşı’nda yanmış olmalı.11
Osmanlı döneminde, eğitimin sıbyan mekteplerinden sonraki aşamasını oluşturan medreseler dinsel temele dayalı öğretim kurumlarıdır. Anadolu’nun hemen hemen her kentinde ve kasabasında bulunan medreselerin çoğu ortaokul ya da lise düzeyinde öğretim yapan kuruluşlardır. Çeşitli nedenlerle bu eğitim teşkilatı 17. yüzyıldan sonra gerilemiş ama geleneksel eğitim kurumları olarak varlıklarını Cumhuriyet dönemine kadar sürdürmüşlerdir. Manisa’nın birçok ilçesinde yer alan medreselerin Kasaba’da da önemli bir yer tuttuğu görülür. Turgutlu’da medreselerin bir bölümü camilerin yanında ve onun himayesinde yer almışlar ve cami ile aynı adı taşımışlardır. 1898 yılında ilçede 10 adet medrese görülür. Burada okuyan öğrenci sayısı 253’tür. İlgili tarihlerde Pazar Camii’nin bünyesinde de bir medresenin olduğu 5 öğrencisi bulunan bu medrese idarecisinin Mustafa Niyazi Efendi olduğu kayıtlarda görülmektedir.12
Tek şerefeli, minareli, çok kubbeli bir yapı olan Pazar Cami’nin bahçesinde bir şadırvan bulunmaktadır. Kare planlı, çok kubbeli bir yapı olan Pazar Camii taş, tuğla bileşimi bir sistemle inşa edilmiştir. Geçmişte dört, günümüzde ise üç kemerli son cemaat yeri bulunmaktadır. Camii cephelerinin alt kısımlarında yuvarlak kemerli dikdörtgen, formlu pencereler yer alırken, üst kısımlarda hem yuvarlak kemerli, hem de rozet pencereler yer almaktadır. Yapının sekizgen kasnaklı, silindirik gövdeli tek şerefeli bir minaresi mevcuttur. Konik külahlı minarenin şerefe altı kirpi dişlerle kademelendirilmiştir.
Pazar Camii çeşitli dönemlerde bakım ve onarımlardan geçirilmiştir. Cumhuriyet sonrası ilk bakım ve onarım 1924 yılında olur. Bu onarım sırasında Kasaba halkının katkılarının yanında Cumhuriyet Hükümeti’ninde katkıları görülür. 12 Şubat 1924 tarihli bir belgede tamiratı devam eden Pazar Camii için Hükümetin 1500 Lira gönderdiği yazılıdır.13 Bir başka değişim ve ilave 1968 yılında olur. 1968 yılında camii’nin son cemaat yerindeki demir doğramalarının değiştirilir. Bir diğeri ise KTVKYK’nun 21.5.1990 gün 145 sayılı ilke kararı doğrultusunda caminin iç duvarlarının düzenlenmesi işidir. Cami ile ilgili bir başka köklü değişim 1999 yılında yapılandır. İlgili yılda Pazar Camii kurşun kaplamaları Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün 17 Ekim 1999 tarihli 8895 sayılı oluru ile değiştirilmiş gerekli yerlerin tamir ve bakımı yapılmıştır.14
n Ali Şentürk -
Cep: 0537 714 25 35
(Devam edecek)
MUSTAFA Ağa’nın, caminin vakfına ayırdığı dükkânlar, camiye vakfedilen taşınmazların tasviri Pazar Camii’nin kendi döneminde önemli bir çarşı yapılanmasının merkezinde bulunduğunu düşündürmektedir.
Kurduğu vakıf kanalıyla Kasaba’da birçok çeşme, hangah yaptıran Piyale Ağazâde Mustafa Ağa, Zeytüncük mahallesindeki mescit ahaliye kâfi gelmemeye başlayınca yine masrafları kendisi karşılayarak mahalledeki Hacı Osman Mescidini camiye dönüştürür.10 Niyazi Dinçsoy’a göre Muhtemeldir ki bu mescit “Yeni Cami” ismi ile anılan mabet olmalı. Bu camii önce mescit olarak 1575 yılı civarında yapılır. 17’nci yüzyılda genişletilerek minaresi ilave edilir ve mescit “Camii Cedit” adına alır. İsmi daha sonra Yeni Cami”ye dönüştürülür. Bu günkü Karaağaç Sokağı ile Kırgız Sokağı arasında yer alan bu camii muhtemelen Kurtuluş Savaşı’nda yanmış olmalı.11
Osmanlı döneminde, eğitimin sıbyan mekteplerinden sonraki aşamasını oluşturan medreseler dinsel temele dayalı öğretim kurumlarıdır. Anadolu’nun hemen hemen her kentinde ve kasabasında bulunan medreselerin çoğu ortaokul ya da lise düzeyinde öğretim yapan kuruluşlardır. Çeşitli nedenlerle bu eğitim teşkilatı 17. yüzyıldan sonra gerilemiş ama geleneksel eğitim kurumları olarak varlıklarını Cumhuriyet dönemine kadar sürdürmüşlerdir. Manisa’nın birçok ilçesinde yer alan medreselerin Kasaba’da da önemli bir yer tuttuğu görülür. Turgutlu’da medreselerin bir bölümü camilerin yanında ve onun himayesinde yer almışlar ve cami ile aynı adı taşımışlardır. 1898 yılında ilçede 10 adet medrese görülür. Burada okuyan öğrenci sayısı 253’tür. İlgili tarihlerde Pazar Camii’nin bünyesinde de bir medresenin olduğu 5 öğrencisi bulunan bu medrese idarecisinin Mustafa Niyazi Efendi olduğu kayıtlarda görülmektedir.12
Tek şerefeli, minareli, çok kubbeli bir yapı olan Pazar Cami’nin bahçesinde bir şadırvan bulunmaktadır. Kare planlı, çok kubbeli bir yapı olan Pazar Camii taş, tuğla bileşimi bir sistemle inşa edilmiştir. Geçmişte dört, günümüzde ise üç kemerli son cemaat yeri bulunmaktadır. Camii cephelerinin alt kısımlarında yuvarlak kemerli dikdörtgen, formlu pencereler yer alırken, üst kısımlarda hem yuvarlak kemerli, hem de rozet pencereler yer almaktadır. Yapının sekizgen kasnaklı, silindirik gövdeli tek şerefeli bir minaresi mevcuttur. Konik külahlı minarenin şerefe altı kirpi dişlerle kademelendirilmiştir.
Pazar Camii çeşitli dönemlerde bakım ve onarımlardan geçirilmiştir. Cumhuriyet sonrası ilk bakım ve onarım 1924 yılında olur. Bu onarım sırasında Kasaba halkının katkılarının yanında Cumhuriyet Hükümeti’ninde katkıları görülür. 12 Şubat 1924 tarihli bir belgede tamiratı devam eden Pazar Camii için Hükümetin 1500 Lira gönderdiği yazılıdır.13 Bir başka değişim ve ilave 1968 yılında olur. 1968 yılında camii’nin son cemaat yerindeki demir doğramalarının değiştirilir. Bir diğeri ise KTVKYK’nun 21.5.1990 gün 145 sayılı ilke kararı doğrultusunda caminin iç duvarlarının düzenlenmesi işidir. Cami ile ilgili bir başka köklü değişim 1999 yılında yapılandır. İlgili yılda Pazar Camii kurşun kaplamaları Vakıflar Bölge Müdürlüğü’nün 17 Ekim 1999 tarihli 8895 sayılı oluru ile değiştirilmiş gerekli yerlerin tamir ve bakımı yapılmıştır.14
n Ali Şentürk -
Cep: 0537 714 25 35
(Devam edecek)