Kasaba’nın ilk otobüsleri
(Kasaba yolcusu kalmasın) ANILARDA Kasaba’nın eski otobüsleri. Bir sorduk bin ah işittik: “Aşırı yüklü ve eski olan otobüsler Bel Kahve virajlarında inim inim inler, tırmanmakta zorlanınca, çok kez genç erkekler otobüsten iner, güle oynaya yürürlerdi. Yollar keskin virajlı ve çukur-tümsek dolu şose olduğundan, yolculukta çok kişinin midesi alt üst olurdu. Bu yüzden herkese yolculuk öncesi kese kâğıdı dağıtılırdı.”
“Bavullar, çuvallar otobüsün üstüne yerleştirilir, yeşil-gri brandalarla örtüldükten sonra sicimlerle sıkı sıkıya sucuk gibi bağlanırdı. Motor çalışıp yolcular yerlerini aldıktan sonra, uzun uzun kornaya basan şoför havaleli otobüsü gururla yavaş yavaş hareket ettirirdi.”
“Otobüsün ya ön veya arkasında herhangi bir yerde küçük de olsa bir ‘Maşallah’ yazısı her zaman vardı. Otobüsün arka kapısının hemen arka sırası, cam kenarı muavine aitti. Onun oturduğu yerin altında tahta kutu içinde aletler, yanında yağlı bezlere sarılı bir tahta takoz ve tahrik kolu bulunurdu.”
Turgutlu’nun yollarında hangi tarihlerde kamyonlar ve otobüsler çalışmaya başlamıştır? Ya da ilk kamyonu kim almıştır? Bunu bilemiyoruz. Bülent Durgun’nun verdiği bilgiye göre 1928 yılında Turgutlu’nun yollarında 13 kamyonet ve 14 adet gezinti otomobili çalışmaktadır.
Bilindiği kadarıyla Commer marka kamyonlar ve Ağustın marka otobüsler Turgutlu’nun bulvarlarında 1930’lu yılların ortalarında iki tekerlekli at arabalarına eşlik etmeğe başlarlar. Kasaba’da bilinen ilk kamyoncular Yaşar Öksüz, Ramazan Güven, Ali Değer’dir. Sonra birçok kamyon ve otobüsçüler Kasaba’nın sokaklarını şenlendirmeğe başlarlar. Mustafa Çelimcan, Şevket Öz, Halil Toygar, Mustafa Semiz ise ilk Austin marka otobüsleri Turgutlu’ya getirirler. Daha sonraları Acemoğulları ve Pokerler’in otobüsleri de şenlendirmeğe başlar Kasaba sokaklarını.
Kamyonların ve otobüslerin gelişiyle beraber, ilk otobüs garajı Piyaleoğlu Caddesi üzerinde, Saman Pazarı’nın olduğu yerde, bugünkü Kara Mehmet’in Hanı’nın bulunduğu noktada faaliyete geçer. Böylece, İzmir-Turgutlu ulaşımının yeni hareket noktası kurulan bu garaj olur. Bu yük ve yolcu dolu makineler, Irlamaz Çayı’nın daha durgun akan yerinden geçerek, İzmir’e gidiş dönüşlü seferler yaparlar. İzmir’de işi olan kim varsa, tüccar, dükkân sahipleri ve birçok memur yeni taşıma araçlarının yolcusu olurlar. Yeni gelen bu araçlara rağmen şüphesiz Turgutlu’dan geçen tren de Kasaba halkına hizmet verir.
Ne var ki Kasaba’nın Kızıl Yokuşu’na alışkın olmayan yolcu taşıyan bu modern araçlardan birisi virajı alamayıp hendeğe yuvarlanınca kaza haberi 20 Mayıs 1938 tarihli Yeni Asır Gazetesi’ne manşet olur.
Otobüslerin Turgutlu’nun sokaklarını renklendirmesi ile beraber Kasaba’da ilk benzin istasyonu kurulur.. Hasan Özsümer, bugünkü İş Bankası’nın olduğu yerde, “Nefsen Dıkat” ismi ile bilinen Rus firmasından bayilik alarak petrol mamulleri satış yerini açar. Ardından Salih ve Zeki Yedikardeşler Atatürk Bulvarı üzerinde ayrı bir petrol istasyonu kurarlar.
Ya Kasaba’nın taksileri? Bilinen ilk taksiciler Gommer Abdullah ve 23 Ali’nin meşhur taksileridir. Derler ki; gelin olacak kızlar gelinlikleriyle 23 Ali’nin taksisini binmeyi şart koşarlarmış.
Ümran Morali Apak: “Selamet otobüsü Salih Amca’nın idi. Kendisine Küçük Salih derlerdi. Benim babamda moskovic marka taksisi olan Şoför Salim’di. Yıllarca taksi şoförlüğü yaptı. Nurlar içinde yatsın. Birde Dodge marka taksisi olan Hasan Amca vardı. O günlerde bütün gelin olanlar (çoluk çocuk) taksiyi binerler, Koza Pazarı turu yaparlardı. Hepsi anılarda kaldı.”
Salih Erginos: “1950’li yıllarda otobüsler Kemal Paşa’ya uzanan eski yoldan gelip giderlerdi. Ünlü otobüsçülerden birisi Acemoğlu’ydu. O günün otobüsleriyle İzmir’den Kasaba’ya 2 saatte gelirdik. Yiğitler denilen Köy’de mutlaka soğuk ayran içilirdi. 1958”
Barış Cantupcu: “Bende Kır Mahalle’de büyüdüm. Otobüsçülük bize benim babamın dedesinden kalmıştır.”
Tuncay Karagözlü: “Turgutluda ilk petrol mamulleri istasyonu Koza Pazarı’nda şimdiki yapı kredinin olduğu yerde Zeki Karagözlü tarafından açılmıştır. Daha sonra Piyaleoğlu caddesinde Arif Canpoyraz başka bir petrol istasyonu açtı.”
Şevket Yağcı: “Aman Allah’ım ne günlerdi. Kimler geldi, kimler gitti. Yiğit namıyla anılırmış. 55 Hasan, Salim Ağa, Kel Şaban, Tak Tak Nazmi, Pokerler, Bas Çavuş, Acemoğulları. Bunların hepsinin otobüsleri vardı. Ustadan dayak yerdik sonra Yanık İsmail’den köfte. Ama ne köfte.” Ali Şentürk
(Kasaba yolcusu kalmasın) ANILARDA Kasaba’nın eski otobüsleri. Bir sorduk bin ah işittik: “Aşırı yüklü ve eski olan otobüsler Bel Kahve virajlarında inim inim inler, tırmanmakta zorlanınca, çok kez genç erkekler otobüsten iner, güle oynaya yürürlerdi. Yollar keskin virajlı ve çukur-tümsek dolu şose olduğundan, yolculukta çok kişinin midesi alt üst olurdu. Bu yüzden herkese yolculuk öncesi kese kâğıdı dağıtılırdı.”
“Bavullar, çuvallar otobüsün üstüne yerleştirilir, yeşil-gri brandalarla örtüldükten sonra sicimlerle sıkı sıkıya sucuk gibi bağlanırdı. Motor çalışıp yolcular yerlerini aldıktan sonra, uzun uzun kornaya basan şoför havaleli otobüsü gururla yavaş yavaş hareket ettirirdi.”
“Otobüsün ya ön veya arkasında herhangi bir yerde küçük de olsa bir ‘Maşallah’ yazısı her zaman vardı. Otobüsün arka kapısının hemen arka sırası, cam kenarı muavine aitti. Onun oturduğu yerin altında tahta kutu içinde aletler, yanında yağlı bezlere sarılı bir tahta takoz ve tahrik kolu bulunurdu.”
Turgutlu’nun yollarında hangi tarihlerde kamyonlar ve otobüsler çalışmaya başlamıştır? Ya da ilk kamyonu kim almıştır? Bunu bilemiyoruz. Bülent Durgun’nun verdiği bilgiye göre 1928 yılında Turgutlu’nun yollarında 13 kamyonet ve 14 adet gezinti otomobili çalışmaktadır.
Bilindiği kadarıyla Commer marka kamyonlar ve Ağustın marka otobüsler Turgutlu’nun bulvarlarında 1930’lu yılların ortalarında iki tekerlekli at arabalarına eşlik etmeğe başlarlar. Kasaba’da bilinen ilk kamyoncular Yaşar Öksüz, Ramazan Güven, Ali Değer’dir. Sonra birçok kamyon ve otobüsçüler Kasaba’nın sokaklarını şenlendirmeğe başlarlar. Mustafa Çelimcan, Şevket Öz, Halil Toygar, Mustafa Semiz ise ilk Austin marka otobüsleri Turgutlu’ya getirirler. Daha sonraları Acemoğulları ve Pokerler’in otobüsleri de şenlendirmeğe başlar Kasaba sokaklarını.
Kamyonların ve otobüslerin gelişiyle beraber, ilk otobüs garajı Piyaleoğlu Caddesi üzerinde, Saman Pazarı’nın olduğu yerde, bugünkü Kara Mehmet’in Hanı’nın bulunduğu noktada faaliyete geçer. Böylece, İzmir-Turgutlu ulaşımının yeni hareket noktası kurulan bu garaj olur. Bu yük ve yolcu dolu makineler, Irlamaz Çayı’nın daha durgun akan yerinden geçerek, İzmir’e gidiş dönüşlü seferler yaparlar. İzmir’de işi olan kim varsa, tüccar, dükkân sahipleri ve birçok memur yeni taşıma araçlarının yolcusu olurlar. Yeni gelen bu araçlara rağmen şüphesiz Turgutlu’dan geçen tren de Kasaba halkına hizmet verir.
Ne var ki Kasaba’nın Kızıl Yokuşu’na alışkın olmayan yolcu taşıyan bu modern araçlardan birisi virajı alamayıp hendeğe yuvarlanınca kaza haberi 20 Mayıs 1938 tarihli Yeni Asır Gazetesi’ne manşet olur.
Otobüslerin Turgutlu’nun sokaklarını renklendirmesi ile beraber Kasaba’da ilk benzin istasyonu kurulur.. Hasan Özsümer, bugünkü İş Bankası’nın olduğu yerde, “Nefsen Dıkat” ismi ile bilinen Rus firmasından bayilik alarak petrol mamulleri satış yerini açar. Ardından Salih ve Zeki Yedikardeşler Atatürk Bulvarı üzerinde ayrı bir petrol istasyonu kurarlar.
Ya Kasaba’nın taksileri? Bilinen ilk taksiciler Gommer Abdullah ve 23 Ali’nin meşhur taksileridir. Derler ki; gelin olacak kızlar gelinlikleriyle 23 Ali’nin taksisini binmeyi şart koşarlarmış.
Ümran Morali Apak: “Selamet otobüsü Salih Amca’nın idi. Kendisine Küçük Salih derlerdi. Benim babamda moskovic marka taksisi olan Şoför Salim’di. Yıllarca taksi şoförlüğü yaptı. Nurlar içinde yatsın. Birde Dodge marka taksisi olan Hasan Amca vardı. O günlerde bütün gelin olanlar (çoluk çocuk) taksiyi binerler, Koza Pazarı turu yaparlardı. Hepsi anılarda kaldı.”
Salih Erginos: “1950’li yıllarda otobüsler Kemal Paşa’ya uzanan eski yoldan gelip giderlerdi. Ünlü otobüsçülerden birisi Acemoğlu’ydu. O günün otobüsleriyle İzmir’den Kasaba’ya 2 saatte gelirdik. Yiğitler denilen Köy’de mutlaka soğuk ayran içilirdi. 1958”
Barış Cantupcu: “Bende Kır Mahalle’de büyüdüm. Otobüsçülük bize benim babamın dedesinden kalmıştır.”
Tuncay Karagözlü: “Turgutluda ilk petrol mamulleri istasyonu Koza Pazarı’nda şimdiki yapı kredinin olduğu yerde Zeki Karagözlü tarafından açılmıştır. Daha sonra Piyaleoğlu caddesinde Arif Canpoyraz başka bir petrol istasyonu açtı.”
Şevket Yağcı: “Aman Allah’ım ne günlerdi. Kimler geldi, kimler gitti. Yiğit namıyla anılırmış. 55 Hasan, Salim Ağa, Kel Şaban, Tak Tak Nazmi, Pokerler, Bas Çavuş, Acemoğulları. Bunların hepsinin otobüsleri vardı. Ustadan dayak yerdik sonra Yanık İsmail’den köfte. Ama ne köfte.” Ali Şentürk