Güvenli, Kazasız, Ekonomik ve İyi Araç Kullanmanın Bazı Kuralları;
Bu notları elli yıldır trafikte olan ve 1964'ten bu yana motosiklet, 1974 yılından bu yana otomobil kullanan (E ve A2 sürücü belgeli), kazaya karışmamış bir Teknik Öğretmen, sürücü kursları trafik ve motor öğretmenliği yapmış birisi olarak, trafiğe çıkanlara yardımcı olmak amacıyla yazıyorum. Çünkü, yapılan hatanın can ve mal kaybı açısından bedeli ağır oluyor.
Ülkemizin kanayan bir yarası olan trafik kazaları %90 - 95 oranında sürücü hatalarından kaynaklanmakta ve her yıl 4.000 civarında insanımız yaşamını yitirmekte, milyonlarca lira milli servet kaybı ve ekonomik zarara neden olmaktadır. Amacım bilinçsiz ve sorumsuz sürücüleri deneyimim, görüş ve önerilerim ile uyararak bu zararı en aza indirmektir.
1. Zorunlu olmadıkça ve kısa mesafe için aracınızı trafiğe çıkarmayın. Böylece kaza riski olmaz, hava kirliliği, trafik yoğunluğu azalır, aracınız yıpranmaz, park sorunu ve yakıt sarfiyatı en aza iner. Unutmayın marş düğmenize her bastığınızda marş motoru aküden 250 amper akım çeker. Her kalkışta normalden 6 kat fazla yakıt harcanır ve debriyaj balatası yaklaşık 10 kat daha fazla aşınır.
2. Sürücülüğünüzü tam geliştirmeden (bu süreç şahıslara göre değişir), trafiği ve aracınızın bütün yönetim organlarını (pedallar, sinyal/silecek kolları, açma kapama düğmeleri ve anahtarlar) ezbere, kolay ve tereddütsüz kullanır hale gelmeden özellikle trafiğin yoğun olduğu yollara ve şehirler arası yola çıkmayın. (Saniyelik bir tereddüt ve gecikme büyük olaylara ve kayıplara neden olabilir.)
3. Hız trafik kazalarında en büyük etkendir (% 95 civarında). Araç kullanırken sağlıklı ve zinde bir insanın sürat-intikal süresi (yolda olayı görüp, gazı kesip frenlemenin başlaması için geçen süre) bir saniyedir. Saatte 120 km hız yapan bir aracın bir saniyede aldığı yol 34 metredir. Bu süre içinde yola çıkan bir cisme karşı sürücünün çarpmaktan başka yapacağı hiçbir şey yoktur. Sağlıklı bir durma için bu mesafenin üzerine yaklaşık 3 katı kadar fren mesafesi eklememiz gerekmektedir. İşte bu aşamada; yolda belirlenecek bir olumsuzluğa karşı yapılan sert fren aracın kayması, savrulması ve çarpma gibi kazalara neden olmaktadır. Ayrıca hızın karesi kadar bir enerjiye sahip olan araç, çarpma ve savrulma anında çok büyük bir zarara neden olmaktadır.
4. Yolda en az fren yaparak araç kullanmaya özen gösterin. (En iyi sürücü freni en az kullanan sürücüdür.) Kayıp savrulmadan, sağlıklı bir frenleme için önce ayağınızı gazdan kesin, aracınız motor kompresyon freni ile (debriyaja basmayın) azalan ivmeye (birim zamanda azalan yol) geçsin, ondan sonra kısa kısa, kontrollü ve yavaş olarak frene basıp aracınızı durdurun.
Bunun için hızınızın kontrol altında ve yolun iyi gözlemlenmiş olması gerekmektedir. "Aracımda frenlemede devreye giren ABS sistemi var (kaymaya karşı), EBS sistemi var (patinaja karşı) demeyin. Bunlar frenlemede kaymayı sıfırlamaz sadece azaltır. Frenlemenin az ve yumuşak yapılması, yakıt sarfiyatını, balata ve lastiklerin aşınmasını, kayma riskini ve aracınızın tüm bağlantılarının zorlanmasını azaltır. Unutmayın köprü, üst geçit, viyadük gibi altı boş olan yollarda yolun diğer kesimlerine göre daha çok donma ve buzlanma olur. Buralara yavaş girip ve sert fren yapmayarak, aracınızın savrulma ve kayma riskini azaltabilirsiniz. Fren arızası olduğunda (yani tutmadığında) vites küçülterek aracınızı durdurmaya çalışın.
5. Doğa koşullarının bozuk olduğu, yolların karlı, buzlu, sisli olduğu saatlerde zorunlu olmadıkça özellikle aileniz ile şehirlerarası yola çıkmamaya özen gösterin. Çıkmanız gerektiğinde aracınızın camlarını dört tarafı görecek şekilde iyice temizleyin. Aracınızda kar lastiği, zincir, takoz ve çekme halatı bulunsun. Hızınızı muhakkak azaltın. Yakıt deponuz dolu olsun ve aracınızda zorunlu ihtiyaç ve korunma malzemeleri bulunsun. Riski göze alıp işi şansa bırakmayın. Unutmayın, trafikte yapılacak küçük bir hata bile trafiğin kilitlenmesine, saatlerce yolun kapalı olmasına, onlarca araç ve yüzlerce kişinin mağdur olmasına sebep olabilmektedir.
6. Yerleşim bölgesi dışında (şehirlerarası yollarda) taşıt yolunu kullanma hakkı sürücülere aittir. Bu hak, taşıt yoluna çıkabilecek canlı ve cansız varlıkları yok sayıp zarar vermek anlamına gelmez. Onları korumak ve kollamak görevimiz olmalıdır; vereceğimiz zararın bedelini biz de öderiz.
Yerleşim bölgesi içinde ise taşıt yolunu araçlar, yayalar ve trafiğin diğer unsurları ile beraber kullanmak zorundayız. Bu nedenle yavaş gitmek, çevreye karşı dikkatli olmak, özellikle yayalara ve trafiğin diğer unsurlarına karşı saygılı olmak, korumak, sıkıştırıp zor durumda bırakmamak, su, toz ve çamur sıçratmamak zorundayız. (Gelişmiş ülkelerde olduğu gibi).
7. Ses müzik ve görüntü cihazlarını yerinde ve zamanında, etrafı rahatsız etmeyecek biçimde kullanmalıyız. Egzozumuzu bağırtarak, müzik sesini çok açarak, tekerlekleri patinaj yaptırarak, gereksiz ve sabırsız korna çalarak etrafı rahatsız etmemeliyiz. (En iyi sürücü kornayı yerinde, zamanında ve en az kullanan kişidir.) Araç kullanırken cep telefonunuzu kapatın. Telefonla konuşmak, iyi ve kötü haber almak kesinlikle dikkatimizin dağılmasına sebep olarak güvenli araç kullanmamızı olumsuz etkiler. (Araçla tali yoldan ana yola çıkarken bir eli direksiyonda, bir eli vites kolunda, telefonu boynu ile omzu arasına sıkıştırarak kavşağı kullanan trafik canavarı gördüm.) Bu tür trafik canavarlarının olduğu bir ülkede araç kullandığımızı unutmayalım.
8. Aracınızı park edeceğinizde en doğru olanı, açık veya kapalı otoparka park etmektir. Otopark yok ise park izni verilen yerlere, trafiğin ve yayaların geçişini engellemeyecek biçimde, taşıt yolunun gidiş yönüne göre sağ tarafına, başka aracın ve kendi aracınızın çıkışını dikkate alarak park etmeliyiz. Park anında el freni çekilir, direksiyon kaldırıma doğru çevrilir, yol iniş ise geri vitese, çıkış ise birinci vitese takılır, çok eğilimli ise arka tekerleğe takoz konur ve aynalar kapatılarak kapılar kilitlenir.
9. Ölüm ve ağır yaralanma ile sonuçlanan kazaların büyük çoğunluğu çarpma anında kafanın cama, göğüs kafesinin direksiyon simidine çarpması veya aracın savrulması ve takla atması sonucu sürücünün sağa, sola tavana çarpması ya da araçtan savrulması şeklinde olur. İşte bunları önlemek ve hasarın en az olması için yavaş gidin ve yerleşim bölgesi içinde ve dışında emniyet kemeri takmadan araç kullanmayın. (Motosiklet kullanırken kask mutlaka kullanılmalıdır.) Emniyet kemeri uyarı sinyalini kesen yabancı cisimleri kullanarak kendinizi aldatmayın. Emniyet kemerinin kazalarda koruyucu olduğu bilimsel verilerle kanıtlanmıştır. (Kısa bir süre önce, yüksek hızdan dolayı bariyerlere çarpan otomobilde önde oturanlar emniyet kemerli olduğu için kazadan yaralı kurtuldu, ancak arkada emniyet kemersiz olan kişi camdan fırlayarak yaşamını yitirdi.)
10. Kazaların büyük bir çoğunluğu öndeki araca arkadan çarpma biçiminde oluyor. Hem güvenli araç kullanmak, hem de yakın takipten dolayı yorgunluğu azaltmak için öndeki aracın uygun mesafede takip edilmesi gerekmektedir. Takip mesafesini sürekli kontrol edin. Bu mesafe, en az, hızın yarısı kadar olmalıdır. (Örneğin, 90 km/saat hızla giderken 45 m.) Ayrıca yakın takip, öndeki aracın tekerleğinin fırlattığı çamur, taş ve kasada taşınan yüklerin aniden önümüze düşmesi açısından da tehlikelidir. (Unutmayın, 100 km/saat hızla giden sürücü bir saniyede 28 m. yol alır.)
11. İlk kez kullanacağınız bir yol için gerekli ön bilgiyi edinin, daha yavaş ve dikkatli araç kullanın. Ülkemizde maalesef birçok yolun kritik noktası, kavşağı ve virajı vardır. (Halk arasında ölüm yolu, ölüm virajı, ölüm kavşağı dendiği gibi.) Yakıt deponuz dolu olsun, trafik işaret ve levhaları yetersiz ve hatalı olabilir. Yavaş ve dikkatli araç kullanın ki bir daha gitme şansınız olsun.
12. Devamlı araç kullanma sürelerini aşmayın, (Ticari araçlarda devamlı araç kullanma süresi 4,5 saat, 24 saate toplam 9 saattir.) yorulduğunuzda, dikkatiniz dağıldığında, reflekslerinizin azaldığında araç kullanmada ısrarcı olmayın, kendinizi zorlamayın. Aracınızı uygun bir yere çekip aracınızın dışında yeterince dinlenin. Unutmayın, kazaların en çok olduğu yerler varacağımız yere yaklaştığımız yerlerdir. (Yorgunluk ve beynimizin varacağımız yerdeki sorunlara odaklanması, dikkatimizin dağılmasına ve araç kullanma yeteneğimizin azalmasına neden olur.) Ağır yemek yiyerek, ilaç ya da sakinleştiriciler kullanarak (reflekslerimizi ve dikkatimizi azaltır) araç kullanmamaya özen gösterelim.
13. Yük taşımada daha ekonomik olduğu için kamyonların yerini TIR dediğimiz uzun araçlar aldı. Bu araç sürücülerinin bazıları bu tür büyük ve uzun aracı kullanma bilinç ve sorumluluğunda olmadığı için ve "Bana bir şey olmaz" mantığı ile hız sınırı ve şerit takibi gibi temel kurallara uymaksızın çok hızlı ve riskli araç kullanmaktadırlar. Bunlarla yarışa girmeyin, yakın takip etmeyin, uzun olduğu için geçme boyunu iyi hesaplayın. Önünüzde giderken uzun olduğu için sağa dönmek için sola yanaşacağını, sola dönmek için sağa yanaşacağını ve yolunuzu kapatabileceğini düşünerek gerekli önleminizi alarak dikkatli araç kullanın.
14. Araç hareket halinde iken aracın içi, çeşitli sorunların tartışıldığı, konuşulduğu (ailevi, siyasi, ekonomik) yer değildir. Dikkatimiz dağılır, konsantrasyonumuz bozulur. Bozulan ruhsal yapımız riskli araç kullanmaya ve kazalara neden olur. Yoldaki amaç, hedef ve ilgi alanımız gideceğimiz yere güvenle ulaşmak olmalıdır.
15. Aracınızda can ve mal güvenliği açısından ilkyardım çantası, boyunluk, yangın söndürme cihazı, iki adet reflektör, çeki halatı, takoz, küçük su bidonu ve gerekli küçük el aletleri bulundurun. Aracınızı tanıyın; yağını, suyunu, hidrolik yağını sık sık kontrol edin ve eksileni ilave etmeyi öğrenin. Lastiklerinizi kontrol edin eşit aşınması için stepne dahil her 10.000 km de el kitabına göre değiştirin. Bu işlem hem lastiklerinizin eşit aşınmasını sağlar hem de lastik kullanma ömrünü arttırır. (Siz de lastiğinizi değiştirmeyi öğrenin, nerede lazım olacağı belli olmaz.)
16. Trafik kuralları, trafik işaret ve levhaları trafiğin alfabesidir. Levhalar genellikle yerleşim bölgeleri içinde 30 m, yerleşim bölgeleri dışında 150 m önce dikilir. Bunları iyi okuyun, özümseyin ve uygulayın. Yolda levhalar eksik veya hatalı konmuş olabilir. Yavaşlayın, kör gidiş yapmayın "yol açıktır, gelmez, çıkmaz" demeyin gelip çıkacağını düşünerek ve hızınızı azaltarak yavaş ve dikkatli araç kullanın.
17. Gündüzleri çevreyi, trafiği ve yolu görmek daha kolaydır. Bu nedenle zorunlu olmadıkça geceleri, özellikle şehirlerarası yola çıkmamaya özen gösterin. (Karşıdan gelen araçların farları gözlerinizi rahatsız ettiği için ve aracınızın aydınlattığı alanın dışını göremediğimiz için kaza yapma riski artmaktadır.)
18. Gideceğiniz yolun mesafe ve zamanını hesaplayıp son anda yola çıkmayın. Yoldaki olumsuzlukları, engelleri düşünerek yola erken çıkın. Aksi halde geciktiğinizde hız sınırlarını zorlayarak kendinizi ve trafiği zora sokmayın.
19. Her şehrin, her bölgenin belli yol ve kavşaklarının trafiğinin önemli gün ve saatlerde çok yoğun olduğu, tıkandığı nokta ve yerler vardır. İşte bu gün ve saatlerde bu yol ve kavşakları kullanmamaya özen gösterin. Daha uygun alternatif yol ve kavşakları seçin, hem trafiğin akışına yardım edin hem siz de sıkışıp beklemeyin. Zaman kaybı ve yakıt sarfiyatı olmasın.
20. Aydınlatılmamış geçit ve tünellere girerken hızınızı azaltın, farlarınızı yakın. Süratle tünele girdiğinizde göz mercekleri uyum sağlayamadığı için kısa süreli kör gidiş olur. Önümüzü göremediğimiz için tehlikeli kazalara neden olur. (Daha önce yazmıştım 120 km/saat hızla giden araç 1 saniyede 34 metre yol alır.)
21. Trafik hoşgörüdür, iyi niyettir, paylaşmak, yardımlaşmak ve sabır işidir. Yolda trafik mühendisliğine soyunmayın, olumsuz bir olay olduğunda sabredip bekleyin, aracınızı o sorunlu bölgeye sürüp sorunun büyümesine neden olmayın. Kızgınlığınızı ve sinirinizi gaz pedalına basıp boşaltmaya çalışmayın; bedeli ağır olabilir.
22. Aracımızın ön koltuğunda ana kucağı, direksiyonu kullanan baba kucağı ve anne kucağı dahil 10 yaşından küçük çocukların oturması yasaktır. Çocuklarımızı aracın arkasında, çocuk koltuğunda dikkatli bir şekilde bağlayarak yavaş ve dikkatli araç kullanalım.
23. Belirli gün ve saatlerde, özellikle büyük şehirlerimizde zorunlu değilseniz biraz yürümeyi ve beklemeyi göze alarak aracınızı trafiğe çıkarmayın, toplu taşıma araçlarını tercih edin. Vatandaşlık sorumluluğu gereği tek başınıza aracınızla trafiğe girip trafik yoğunluğunu arttırmayın. Araç kullanırken kurallara uyun, aceleci ve bencil olmayın. Unutmayın trafiğin genel ve önemli kurallarından birisi sürücülerin trafiğin akışına yardımcı olmaları zorunluluğudur.
24. Ülkemizde çok sık olan büyük can ve mal kaybı ile sonuçlanan kazaların bir tanesi de alkollü ve uyuşturucu alarak araç kullanmaktır. Bu nedenle alkollü araç kullanmayın ve kullananların da aracına binmeyin. Alkol ve uyuşturucu, normal zamanda, insanın akıl, mantık, muhakeme ve irade gücünün baskı ve denetimi altında olan iç dünyasını (cesur, atak, maceracı, riskli yaşamı seven, hayalperest vb.) ortaya çıkarır. Ortaya çıkan bu yeni özelliğimiz de yanlış, hatalı, tehlikeli ve hesapsız araç kullanmamıza neden olarak, hem kendimize hem yakın çevremize hem de karşıdan gelene zarar verme olasılığımız arttırır. Alkol, ayrıca reflekslerimizi azaltır, vücut direncini zayıflatır ve yaklaşık 1 saniye olan sürat-intikal süresini uzatır. Alkollü ve uyuşturucu alarak araç kullanmanın cezasının; sürücü belgesine el konulması, büyük para ve hapis cezası olduğunu (hayatta kalabildiyseniz) unutmamak gerekir. Özel araç sürücüleri 0,50 promile kadar alkol alarak araç kullanabilirlerken ticari ve resmi araç sürücülerinin alkollü araç kullanmaları yasaktır.
25. İlk kez kullanacağınız bir aracın fren etkisini, direksiyon boşluğunu, boyutlarını (yola oturma yüzeyi, yüksekliği, genişliği, yol tutuşu), araç kullanma organlarını (vites, sinyal, korna, far, pedallar vb.) rahat kullanır hale gelmeden trafiğin yoğun olduğu ve şehirler arası yollara çıkmayın. Bu uyum sürecini hız yapmadan ve dikkatli araç kullanarak atlatın. Oturma yüzeyi ve boyutları küçük ve hafif araçlar yerleşim bölgeleri içinde yük ve yolcu taşımak içindir. Bu araçlarla şehirler arası yollara çıkıp hız yapmayın. Çok çabuk savrulur, kayar ve tehlike yaratabilirler.
26. Aracın koltuğuna oturduğunuzda görüş açınız ne kadar geniş ve net ise o kadar iyi ve güvenli araç kullanabilirsiniz. Araç kullanma organlarına (vites, sinyal, korna, far, pedallar vb.) rahat erişebilmek için, araç koltuğu ve direksiyon yüksekliğini ve aynalarınızı ayarlayarak emniyet kemerinizi takın. Direksiyonu elleriniz 10.20'yi gösterecek ve kol açısı 90º olacak şekilde iki elle tutun. Boyu kısa olanlar, etrafını rahat görmek için boynunu yukarı ve ileri uzatarak araç kullanıyorlar. Bu şekilde araç kullanmak hem sürücüyü yorar hem de güvenli araç kullanmanızı engeller. Koltuk yüksekliğinin yetersiz gelmesi durumunda destek olacak şekilde minder ile takviye yapabiliriz. Altı düz ayakkabı ile araç kullanmaya özen gösterin. Araç kullanırken ne kadar geniş açıyla etrafınızı görebiliyorsanız o kadar güvenli araç kullanabilirsiniz.
27. Güvenli ve ekonomik araç kullanmak için çözüm ve önerileri bu kadar değildir. Her aracın, her yolun ve her yükün kendine göre özelliği ve tehlikesi vardır. İyi ve güvenli araç kullanmanın zor bir iş olduğunun bilincinde olalım. Deneyimlerime dayanarak kesin ve net olarak söyleyebilirim ki direksiyon başındayken kurallara uymaya çalışın, alkollü araç kullanmayın ve en önemlisi hız sınırını zorlamayarak araç kullanın. Hızınızı trafik yoğunluğuna, değişen olumsuz hava koşullarına ve yük durumunuza göre ayarlayın. Bu hususlara dikkat ettiğiniz takdirde kaza riskinizin en aza indiğini ve kazaya karışsanız bile ödediğiniz bedelin en düşük seviyede olacağını göreceksiniz.
ARACINIZIN AZ YAKIT YAKMASI İÇİN ALINACAK ÖNLEMLERİN BAZILARI.
1. Zorunlu olmadıkça ve kısa mesafe için trafiğe çıkmayın.
2. Küçük ve az silindirli motor ve yakıtı ucuz aracı tercih edin.
3. Aracınızın bakımını (buji, enjektör, karbüratör, hava filtresi, pompa) sık sık yaptırın.
4. Kalkıştan sonra vitesinizi zamanında büyütün.
5. Kullandığınız vitesin son devrinde uzun süre araç sürmeyin. Motor devri ne kadar düşük olursa yakıt sarfı o kadar az olur. (4 zamanlı motorda, motor 2000 dv/dk döndüğünde her silindire dakikada 1000 defa yakıt girişi olur, 4000 devir yaptığınızda 2000 defa yakıt girişi olur) İki zamanlı motorda yakıt girişi motor devir sayısı kadardır.
6. Benzinli motorlarda en verimli çalışma 100 km/sa hız ve motorun yaklaşık 3000-3500 dv/dk olmasıdır. Aracınız 5 vitesli ise 100 km/saatten itibaren arttırdığınız her hız için motorunuzun devri artacağından hem silindire yakıt girişi artar hem de enerji dönüşümü tam olmayacağı için fazla yakıt yakar.
7. Hava akımına karşı direnç gösterecek panel, levha gibi cisimleri sökün, camlarınızı açık bırakmayın.
8. El kitabında gösterilen yakıtın dışında yakıt kullanmayın. Oktan sayısına (ateşleme direnci sayısı) dikkat edin. Yanlış yakıt hem vuruntu ve sarsıntıya neden olur hem de fazla yakıt harcanır.
9. Taşıma sınırı üzerinde fazla yük taşımayın.
10. Bagajınızdaki gereksiz ağırlıkları boşaltın.
11. Lastik havalarını kontrol edin.
12. Aracınız hatalı kullanmaktan (yağsız kalma, hararet yaptırma, düşük devirde çalışma gibi) veya fazla kilometre yapmaktan dolayı silindir-gömlek, piston-segman ve supap yuvaları aşınmış olabilir. (halk arasında motor istiyor denir) Bunlar da kompresyon kaçağına neden olacağından (egzoz dumanının koyu rengi ve motorun çekişinden belli olur) aracınız fazla yakıt yakar.HABER MERKEZİ
Yorumlar
Kalan Karakter: