İstikbal yolunda Turgutlu Müftüsü Hasan Basri Mutlu

İstikbal yolunda Turgutlu Müftüsü Hasan Basri Mutlu

Turgutlu’dan esintiler - Ali Şentürk

    TARİHİN sancılı dönemleri, toplumların dayanıklılık testinden geçtiği dönemler olarak da tanımlanabilirler. Bu dönemlerde toplumlar gerçek önderleriyle tanışırlar. 

    Turgutlu halkının da bu sancılı dönemlerde daha yakından tanıdığı önderleri olmuştur. Turgutlu delegesi Yüzbaşı Süleyman Sururi, Rıza Çetin, Zühtü Akıncı, Şakir Ünalan, Rüştiye Mektebi müdürü İsmail Hakkı; (Dinçsoy), Bozkırlı Hasan Efendi; (Artun), Turgutlu Müftüsü Hasan Basri Efendi (Mutlu), Hilmi Efendi (Özkök), Mehmet Necati Efendi (Köylü), Giritli Ali Efendi (Demirel), Ahmet Hamdi (Öztarhan), Mehmet Hilmi Bey, (Tüzün), Posta ve Telgraf Genel Müdürü Mehmet Sabri Toprak bu önderlerden ilk akla gelenlerdendir. Bu öncü isimler, ayni zamanda Milli Mücadele kahramanlarıdırlar. Bunların her birinin ayrı öyküleri vardır. Örneğin bunlardan Mehmet Sabri Toprak, 1878 yılında Turgutlu’da doğmuştur. Darüşşafaka birinci derecede tamamladıktan sonra 1899 yılında Posta ve Telgraf Nezareti’ndeki memuriyetine başlamıştır. Mebusan Meclisi ve Türkiye Büyük Millet Meclisi’nde milletvekilliği yapmıştır. Fenerbahçe Spor Kulübü’nde başkanlık yapmış, İttihatçılık suçlamasıyla Malta’ya sürülmüş, Malta’dan dönüşünde Millî Mücadele döneminde Posta ve Telgraf Genel Müdürlüğü’nü yürütmüştür. Onun Malta’dan kurtulduktan sonra Ankara’da Millî Mücadele’ye katıldığını görüyoruz. Kendilerinin Millî Mücadele’ye verdiği katkı Kurtuluş Savaşı sürecinin başarıya ulaşmasının en önemli unsurlarından biri olan posta ve telgraf alanında olmuştur. Mehmet Sabri, Mustafa Kemal Atatürk ile uzun yıllar dostluğunu sürdürmüş bir isimdir. Hatta O, akşam sofralarının vazgeçilmez isimlerinden birisidir.
    İsmi geçen kahramanlardan bir başkası Hasan Basri Efendi’dir. Turgutlu Müftüsü Hasan Basri Efendi (Mutlu), Kasaba tarihinin milli gurur abidesidir. O kişiliği ve medeni cesaretiyle Kasaba’nın iftihar listesinde yer alan bir şahsiyettir. Hasan Basri Efendi, Kurtuluş Savaşı döneminde bir anlamda Kasabalıların sesi olur.
    Hasan Basri Efendi Turgutlu’da “Müftüler” olarak bilinen ailenin çocuğudur. Ailesi Yunanistan göçmeni olup Selanik şehrinin Zilhove nahiyesinden gelir. 1885 doğumlu olan Hasan Basri Efendi’nin babası Ömer Hulusi’dir. Kendisi 1906 yılında Çeşme Kadısı Ali Asım Efendi’nin kızı Nadire Hanım ile evlenir. Ayni yıl Denizli’nin Saray nahiyesinde göreve başlar. 25 Eylül 1914 tarihinde Turgutlu Müftüsü olarak Kasaba’ya gelir. Bu tarihten 26 Nisan 1951 tarihine kadar bu görevde kalır. 37 yıl, eski ismiyle Cami-i Kebir yeni adıyla Yılmazlar Mahallesi’nin Güneş Sokağı’ndaki 20 nolu evde ikamet eder.1
    İzmir’in işgali ile muhtemel bir işgale karşı Manisa ve kazalarında örgütlenmeler başlar. Ne yazık ki bu dönemde, İstanbul Hükümeti direnmeyi yasaklar bunun neticesinde Manisa Mutasarrıfı Hüsnü Bey’de engelleyici bir tutum içerisine girer. Sorumluluk makamında bulunan herkesin sükûnet tavsiye etmesi halktaki huzursuzluğu gidermez. Turgutlu’nun önde gelen bazı şahısları bu yatıştırıcı sözlere pek inanmaz, mutlaka önlem alınması gerektiğini savunur. Bunun üzerine Turgutlu’da Müdafaa-i Hukuk-i Osmaniye Cemiyeti kurulur. 
    14 Şubat 1919 tarihinde İzmir’de o dönemde vali vekili olan Nurettin Paşa’nın desteğiyle, Cemiyet¬-i İlmiye adlı bir örgütlenme kurulur. Vatansever din adamlarının oluşturduğu bu cemiyetin kurucuları arasında Hasan Basri Efendi’de bulunmaktadır.2  İzmir’in işgali üzerine Manisa Müftüsü Ahmed Âlim Efendi, bu derneğin Manisa Şubesini Cemiyet¬i İslamiyye adı ile kurar. Kazalarda müftüler bu derneğin başkanı olurlar. 17 Mart 1919 günü yapılan kongreye; İzmir, Aydın, Denizli, Muğla, Manisa, Balıkesir ve ilçelerinden Belediye Başkanı, Müftü olmak üzere toplam 165 delege katılır. Bu kongreye katılanlar içinde de Manisa Müftüsü Âlim Efendi ve Turgutlu Müftüsü Hasan Basri Efendi bulunmaktadır.
n Ali Şentürk - Cep: 0537 
714 25 35 - (Devam edecek)