Ali Şentürk’ün kaleminden KasabaŞİMDİLERDE Turgutlu olarak isimlendirdiğimiz bu kentin adı, tarih sahnesinde Turgut, Turgavut, Turud, Turagut, Tourout, Torgut, Turgutlular olarak anılıp gelmiştir. Cumhuriyetin ilanı ile birlikte ilçenin resmi adı olarak seçilen Turgutlu’nun, Osmanlı dönemi yazılı belgelerinde ismi, Turudlu, Turud, Kasaba, Kasaba-i Turgutlu şeklinde ifade edildiği de bilinmektedir.
Bizim liseli yıllarımızda Turgutlu ve onun adı ile ilgili değişik öyküler anlatılırdı. Öyle ki Turgutlu adının, Kasaba’ya gelip bu bölgeye mesken tutan Turgut aşiretinden geldiği söylenir, detaylı bilgilere bir türlü ulaşılamazdı.
Ünlü tarihçi Ferudun M. Emecen, “Buraya gelip yerleşen Türkmenlerin adı, “Turgutlu” tarzında değil “Turudlu” olarak anılmaktaydı der. Bu tezi kabul etmeyen antik yazarlardan bir kısmı ise Turgutlu isminin Lidyalılar dönemine kadar uzandığını söylerler.
1880 yılında Avşar Köyü’nün yamaçlarında Arkeolog Karl Buresch tarafından bir heykelin kaidesine kazınmış bir yazıt bulunur. Bu yazıt, Troketta ismi ile anılan bir kent halkının meydana diktirdiği heykelin kaidesidir. (Bu heykel ve kaidesi daha sonraları kaybolsa da yakın bir tarih de bulunup Manisa Müzesi’ne getirilir)
Ünlü yazar Bilge umar, “Turgutlu’nun adı, Troketta ismi ile anılan bu küçük kasabadan gelmektedir. Troketta adı, önce Turgut’a dönüşmüş daha sonra Turgutlu haline gelmiştir. Turgutlu ismi değişime uğrayarak Turgutlu olmuştur” der. Bunlar ve buna benzer yazılar ünlü tarihçilerin tezleri…
Bizim konumuz, Avşar köyü’nün yamaçlarında, Troketta ismi ile anılan küçük kasabada bulunan heykel ve onun kaidesinde yazılanlar.
İ.S. 2. yüzyılda büyük bir salgın hastalıkla (olasılıkla veba) karşılaşan Trokettalılar, o dönemin ünlü kehanet merkezlerinden biri olan Klaros’a (Ahmetbeyli’ye) elçiler göndererek, tanrı Apollon’un kehanetine başvururlar. Verilen cevapta kendilerine bu büyük felaketten kurtulmanın çareleri anlatılır. Büyük salgından kurtulan Troketta Halkı ovanın uygun bir yerine tanrı Apollon’nun heykelini dikerler. Bulunan heykel kaidesi, Troketta halkının salgın hastalık sırasında diktirdikleri bu heykele aittir. Heykelin kaidesinde yazılanların bir bölümü şöyledir:
“Eyvah eyvah! Ovaya büyük bir felaket düştü! Kaçıp kurtulması imkânsız. Öyle bir hastalık ki, bir elinde intikam kılıcını taşıyor, diğerinde de henüz ölenlerin hüzünlü görüntülerini. Hastalık, bütün ovayı tüketiyor ve yeni doğanları biçiyor ve bütün nesil perişan oluyor. İşte, başınızda böyle bir bela var.
Bu beladan kurtulmak üzere tanrısal yasalara uygun bir yol bulmak için telaşlanan ve gerçekten yardım dilemek için bana gelen sizler! Yedi ayrı pınardan saf su temin edin. Ve sonra bu suyu (kükürtle ?) arıtın ve sonra bunu hemen, bundan hoşnut olan Nymphalarla (sudaki periler) birlikte evlere serpin.”
Turgutlu’nun adı nereden geldi? Turgutlu Türkmenlerinin adından mı? Yoksa o küçük kasaba Troketta isminin değişime uğramasından mı?
Kaynakça:
Hasan Malay. Klaros'lu Apollon'un Troketta'daki bir Salgın Hastalık Hakkındaki Kehaneti
Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel AdlarAli Şentürk
Bizim liseli yıllarımızda Turgutlu ve onun adı ile ilgili değişik öyküler anlatılırdı. Öyle ki Turgutlu adının, Kasaba’ya gelip bu bölgeye mesken tutan Turgut aşiretinden geldiği söylenir, detaylı bilgilere bir türlü ulaşılamazdı.
Ünlü tarihçi Ferudun M. Emecen, “Buraya gelip yerleşen Türkmenlerin adı, “Turgutlu” tarzında değil “Turudlu” olarak anılmaktaydı der. Bu tezi kabul etmeyen antik yazarlardan bir kısmı ise Turgutlu isminin Lidyalılar dönemine kadar uzandığını söylerler.
1880 yılında Avşar Köyü’nün yamaçlarında Arkeolog Karl Buresch tarafından bir heykelin kaidesine kazınmış bir yazıt bulunur. Bu yazıt, Troketta ismi ile anılan bir kent halkının meydana diktirdiği heykelin kaidesidir. (Bu heykel ve kaidesi daha sonraları kaybolsa da yakın bir tarih de bulunup Manisa Müzesi’ne getirilir)
Ünlü yazar Bilge umar, “Turgutlu’nun adı, Troketta ismi ile anılan bu küçük kasabadan gelmektedir. Troketta adı, önce Turgut’a dönüşmüş daha sonra Turgutlu haline gelmiştir. Turgutlu ismi değişime uğrayarak Turgutlu olmuştur” der. Bunlar ve buna benzer yazılar ünlü tarihçilerin tezleri…
Bizim konumuz, Avşar köyü’nün yamaçlarında, Troketta ismi ile anılan küçük kasabada bulunan heykel ve onun kaidesinde yazılanlar.
İ.S. 2. yüzyılda büyük bir salgın hastalıkla (olasılıkla veba) karşılaşan Trokettalılar, o dönemin ünlü kehanet merkezlerinden biri olan Klaros’a (Ahmetbeyli’ye) elçiler göndererek, tanrı Apollon’un kehanetine başvururlar. Verilen cevapta kendilerine bu büyük felaketten kurtulmanın çareleri anlatılır. Büyük salgından kurtulan Troketta Halkı ovanın uygun bir yerine tanrı Apollon’nun heykelini dikerler. Bulunan heykel kaidesi, Troketta halkının salgın hastalık sırasında diktirdikleri bu heykele aittir. Heykelin kaidesinde yazılanların bir bölümü şöyledir:
“Eyvah eyvah! Ovaya büyük bir felaket düştü! Kaçıp kurtulması imkânsız. Öyle bir hastalık ki, bir elinde intikam kılıcını taşıyor, diğerinde de henüz ölenlerin hüzünlü görüntülerini. Hastalık, bütün ovayı tüketiyor ve yeni doğanları biçiyor ve bütün nesil perişan oluyor. İşte, başınızda böyle bir bela var.
Bu beladan kurtulmak üzere tanrısal yasalara uygun bir yol bulmak için telaşlanan ve gerçekten yardım dilemek için bana gelen sizler! Yedi ayrı pınardan saf su temin edin. Ve sonra bu suyu (kükürtle ?) arıtın ve sonra bunu hemen, bundan hoşnut olan Nymphalarla (sudaki periler) birlikte evlere serpin.”
Turgutlu’nun adı nereden geldi? Turgutlu Türkmenlerinin adından mı? Yoksa o küçük kasaba Troketta isminin değişime uğramasından mı?
Kaynakça:
Hasan Malay. Klaros'lu Apollon'un Troketta'daki bir Salgın Hastalık Hakkındaki Kehaneti
Bilge Umar. Türkiye’deki Tarihsel AdlarAli Şentürk